Strijd tussen religie en moraal in Texaans gezin in de jaren
vijftig
De film Badlands (1973)
maakte me nieuwsgierig naar de manier waarop Terrence Malick na twintig jaar
zijn filmcarrière hervatte. Zou hij weer zoveel geweld in zijn films stoppen of
raakte hij op een hoger plan? The tree of
live maakt duidelijk dat het laatste het geval is. Malick plaatst het
levensverhaal van de jonge en oudere Jack O’Brien op een manier in de totale
evolutie. Helaas zijn niet alle uitweidingen even relevant. Soms had ik het
idee dat ik naar een natuurdocumentaire zat te kijken in plaats van naar een
levensschets, maar als Malick daar weer naar overschakelde was ik dubbel
geboeid. De beelden die hij, in combinatie met een prachtige muziekkeuze,
voorlegde, kwamen hard binnen.
The
tree of live is een film met bijbelse connotaties. De titel alleen al
verwijst naar de boom des levens in het paradijs die door Victor Kal in Betovering en inzicht werd gesteld
tegenover de boom van goed en kwaad. De eerste boom komt er volgens Kal in de
theologie bekaaid af, terwijl het toch de belangrijkste levensader is. De boom
is de bodem van ons bestaan, die de grond vormt voor de moraal. In de film van
Malick is Jack, net als zijn moeder, vooral bezig met de religieuze aard van ons bestaan,
terwijl zijn vader hem een duidelijke moraal probeert op te leggen, hetgeen tot
een steeds grotere verwijdering tussen de twee leidt.
Malick heeft als motto een uitspraak uit Job (38:4,7) genomen,
waarin God hem vertelt over de almacht van zijn schepping, die voor de mens niet
te begrijpen is. Door middel van een voice-over horen we Jack vaak, net als
Job, tegen God klagen, zeker als het leven niet loopt zoals Jack het wil. Het
zet hem, omdat God immers ook niet zijn best doet, zelfs aan tot het doen van
verkeerde zaken. Tegengas krijgt Jack van zijn lieve moeder die niets liever
ziet dan dat het vredig is in haar gezin, maar steeds meer te duchten krijgt
van haar man met een botte bijl over zijn zoons regeert en geen enkele
tegenspraak duldt.
Het verhaal is gesitueerd in een middenklasse gezin in Texas
in de jaren vijftig. Terwijl in het eerste deel de verhouding tussen vader en
zoon centraal staat, wordt in het tweede deel de focus verlegt naar de
verhouding van Jack met zijn jongere broer die op negentienjarige leeftijd is
overleden. Jack, mooi gespeeld door Sean Penn, die inmiddels een goede functie
heeft in de snelle, moderne wereld vraagt zich af waarom het zo slecht had
moeten aflopen in hun gezin en neemt een soort bedevaartstocht naar de
waarheid. In het begin van de film horen we van het drama dat een
verschrikkelijke impact heeft op de moeder die daarvan ook niet echt meer
herstelt.
De vader in het gezin, een sterke rol van Brad Pitt, is een
selfmade man die ooit hoopte een beroemd musicus te worden maar daarin tekort
schoot en in de zakenwereld belandde. Zijn gram haalt hij op zijn zoons,
hetgeen vooral de oudste Jack tegen de borst stuit. Omdat hij niets meer met
zijn ouders te maken wil hebben gaat hij uit stelen en pest zijn jongere broer.
De beelden daarvan zijn heel direct en heftig, misschien ook wel omdat vanuit
de kosmos op de microwereld wordt ingezoomd. Dan had die natuurdocumentaire met
ruimtenevels, vulkaanuitbarstingen, kwallen en dino’s toch een functie.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten