Bevlogen jonge vrouw zit gevangen onder stolp
De Amerikaanse dichter en schrijfster Sylvia Plath (1932 –
1963) maakte furore met haar huwelijk met de Engelse dichter Ted Hughes, dat
een stormachtige ontwikkeling kende en niet goed afliep. In 1963 pleegde Plath,
die leed aan een bipolaire stoornis, zelfmoord en liet Hughes achter in
Engeland met de zorg van hun twee kinderen. Over de relatie zijn boeken
volgeschreven, onder andere door Connie Palmen in Jij zegt het (2015). Laatst nog refereerde Max Porter zijdelings
aan het stel in zijn boek over rouw, Verdriet
is een ding met veren (2016).
De roman die vlak voor haar dood gepubliceerd werd heette The bell jar, in het Nederlands vertaald
als De glazen stolp. Daarin
beschrijft Plath de wijze waarop haar alter ego Esther Greenwood in haar jeugd van het
rechte spoor afraakte. In het eerste deel is er nog weinig aan de hand. Ze zit
op een College in Boston en neemt deel aan een gastredactieprogramma voor een twaalftal getalenteerde
leerlingen, dat georganiseerd wordt door het damesblad Ladies Day hartje zomer in New York. In het hotel waar de meisjes
verblijven en van waaruit het ene na het andere uitstapje georganiseerd wordt,
mogen geen mannen komen, maar dat neemt niet weg dat hun contact wel gezocht
wordt door Esther en de eigenzinnige Doreen. Ze gaan een avondje uit met een
beroemde radiopresentator en zijn vriend. Helaas verloopt het samenzijn niet
zoals de bedoeling was waarop Esther besluit zich te conformeren aan de
meerderheid. De sfeer in het eerste deel is meisjesboekenachtig, maar dat verandert
als de vaderloze Esther na de zomer in New York in een gat blijkt te vallen.
Tegenspeler in de roman is Buddy Willard, zoon van een kerkelijke dame
die al eerder graag wilde dat hij met Esther trouwt. Buddy zit op het
voornamere Harvard en wil dokter wil worden. Esther is vereerd dat hij haar op
bezoek vraagt, maar te beschaamd over haar gebrek aan seksuele ervaring om een
relatie aan te gaan. Tijdens een skivakantie breekt ze door toedoen van Buddy op
twee plaatsen haar been en later loopt Buddy tbc op en komt in een kliniek
terecht.
Het feit dat Esther na het gastprogramma wordt afgewezen voor een
schrijfopleiding haalt haar uit haar evenwicht. Ze blijft thuis, vereenzaamd
en valt niet meer in slaap, waardoor haar mentale gezondheid hard achteruit
gaat. Ze wil zelf gaan schrijven maar beseft dat ze daarvoor de levenservaring
mist. Haar moeder stuurt haar naar de dokter die haar verwijst naar
een psychiater en vandaar ontkomt ze niet meer aan een inrichting waar men brute
elektroshocks op de patiënten toepast. Gelukkig wordt Esther door een gerenommeerd
schrijfster gered en naar een kliniek gestuurd waar men een humane behandeling
voorstaat. Op het eind ontmoet Esther de vroegere vriendin van Buddy, die wel
in staat is om de zelfmoord te plegen die Esther eerder op verschillende
manieren van plan was. Zij moet maar afwachten of de medische staf haar laat gaan.
Zelf heeft ze daar weinig vertrouwen in. Ze vreest dat ze na ontslag weer in de
glazen stolp komt waarin ze zich eerder gevangen voelde. ‘Hoe wist ik dat niet op een dag – op College, in Europa, ergens, waar
dan ook – de stolp, met zijn verstikkende vertekeningen, weer over me zou
neerdalen?’ De roman eindigt open, net voor aanvang van het gesprek met de doctoren over een
mogelijk ontslag.
De glazen stolp is
het hilarische maar vooral droevige relaas over een bevlogen jonge vrouw die niet
uit de glazen stolp kan komen waarin ze gevangen gehouden wordt. Nog tragischer
dan het levenslot van Esther Greenwood is dat van Sylvia Plath zelf.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten