Theaterrecensie: Het failliet van de moderne tijd (2016), Tim Fransen, televisieregistratie.

Veelbelovend talent met een mooie toon en een aansprekende inhoud

De televisieregistratie van Het failliet van de moderne tijd, waarmee cabaretier Tim Fransen in De Kleine Komedie in Amsterdam debuteerde, maakt duidelijk dat we te maken hebben met een nieuw en oorspronkelijk talent. De toon is goed en de persoon sympathiek. Inhoudelijk heeft Fransen ook iets te zeggen. Zijn mengeling van cabaret en filosofie zorgt voor een nieuwe invalshoek in een theatersoort die ten onder dreigt te gaan aan egotripperij. Exercities op de vleugel en pentekeningen die spontaan achter Fransen verschijnen, geven hem de nodige ruggensteun. Het was alleen jammer dat hij soms moeilijk te verstaan was.

Het is mooi dat Fransen dicht bij zichzelf begint. In het zolderkamertje aan de Marnixstraat dat hij als filosofiestudent betrok. Dat voorkomt allerlei pretentieus gezoek naar de juiste vorm en neemt de toeschouwer voor hem in. Op dat zolderkamertje was nauwelijks ruimte voor een piano, maar die kwam er wel. Tegen de enige rechte muur die het kamertje bezat. De pianostemmer vertelde hem dat er geen perfecte manier van stemmen is. In het Westen hanteert men de gelijkzwevende stemming, een term, die een hoopvolle relativiteit weergeeft, waarmee Fransen zijn programma ook besluit: in samenhang met elkaar krijgen de tonen hun betekenis.

In zijn show gaat hij vooral uit van Friedrich Nietzsche en behandelt hij de idee dat God dood is en dat de mens het nadien allemaal zelf mag en moet uitzoeken, hetgeen niet zo gemakkelijk is. Ook niet voor een student filosofie die, mogelijk als overcompensatie voor het niet verkrijgen van zijn veterdiploma, cum laude is afgestudeerd. Hij heeft zoveel bagage meegekregen dat hij niet eens meer spontaan kan reageren op een simpele opmerking van een aardig meisje met wie hij in gesprek is geraakt. De vrijheid, die ook het onderwerp van zijn scriptie vormde, is een moeilijk te vatten en te realiseren begrip. De absurditeit van het bestaan bepaalt ons leven, zoals Albert Camus al stelde.

Fransen gaat vooral in op de vraag of het leven de moeite waard en zo niet of collectieve zelfmoord dan niet op zijn plaats zou zijn. Sinds de Verlichting leeft de mens in een rationele orde, die geen aanspraak kan maken op waarheid. Het gevoel overheerst als het daarover gaat. Fransen neemt, omdat hij ervan uit gaat dat er veel snackbarmedewerkers in de zaal zitten, de bamischijf als voorbeeld, die in tegenstelling tot een macaronischijf algemeen geaccepteerd wordt.

In een hele mooie scène aan de hand van de film Braveheart legt Fransen uit hoe moeilijk het tegenwoordig is om alle neuzen dezelfde richting op te krijgen. Altijd is er wel iemand die een kritische opmerking maakt of een wijsneus die denkt het beter te weten. Hij gaat zelfs het gesprek met het publiek aan over de waarde van knuffelen, heeft een mooie act over free huggs en concludeert dat intimiteit niet af te dwingen is.

De afgestudeerde politiek filosoof heeft niet zoveel op met het activisme dat zijn vrienden voorstaan. Als hij eens meedoet met een demonstratie en daarna ook het spreekgestoelte bestijgt krijgt hij lauwe instemming met zijn opmerking dat we niet voor collectieve zelfmoord hoeven te kiezen, al kon het ook zijn dat zijn woorden niet goed overkwamen omdat de wind verkeerd stond. In een grappige toegift bespreekt Fransen een aantal vragen die hem vaak gesteld worden. De antwoorden zijn grappig en gevat, maar dat neemt niet weg dat de verwachting over fundamentele kritiek op de moderne tijd niet waargemaakt wordt. Wellicht is dat iets voor de tweede show Het kromme hout der mensheid. Op de website meer informatie daarover.  

Hier de trailer van Het failliet van de moderne tijd, hier de website van Tim Fransen. De foto is van Floren van Olden.