Het lichaam als genezer.
Freud was de eerste die de ontwrichtende werking van
psychische trauma’s vaststelde. Door zijn patiënten vrij te laten associëren
kreeg hij inzicht in hun diepste emotionele kwetsingen. Na Freud zijn er vele
andere methoden gevolgd waarmee trauma’s als verlatenheid, misbruik of
verwaarlozing achterhaald kunnen worden. Ook in de Gestalttherapie en in de
Zijnsgeörienteerde psychotherapie van Hans Knibbe wordt veel aandacht besteed
aan lichamelijke symptomen om knopen in de ontwikkeling vast te stellen en te
ontwarren.
Peter A. Levine ziet het begrijpen van trauma’s als zijn
levenswerk. De voormalig stress-consulent van de Nasa heeft een eigen manier
gevonden om trauma’s te helpen oplossen, althans dat beweert hij zelf. Zijn
methode van felt sense, waarbij de cliënt zich richt op zijn
lichamelijke gewaarwordingen in plaats van op verklaringen van zijn problemen,
wordt echter ook in andere therapieën toegepast.
De theorie van Levine heeft een sterke biologische basis.
Hij gaat uit van drie manieren om gevaren het hoofd te bieden: door te vechten,
te vluchten of te bevriezen. De laatste manier wordt vaak niet genoemd, maar
Levine schetst impala’s die, eenmaal gevangen door een roofdier, zich dood
kunnen houden om de aanvaller te misleiden en minder pijn te voelen. Ook de
mens bevriest in het geval hij niet kan vechten of vluchten. De gevolgen
blijven echter aanwezig in zijn lichaam in de vorm van verhoogde spanning, die
worden vastgehouden en zelfs persoonlijkheidsstoornissen als dissociatie kunnen
opleveren. Om van de spanning los te komen is het allereerst van belang om die
gewaar te worden.
Levine verwerpt de bestaande opvatting dat het goed is om
volharding te tonen na een trauma. De kiezen op elkaar, het leven gaat verder,
hou je taai. zijn adviezen waardoor de spanning zich juist vastzet. Daardoor
neemt men niet de tijd om de gebeurtenis te verwerken en gaat men overleven,
verstarren.
De instinctieve reacties van de mens die in het
reptielenbrein zetelen worden onderdrukt door de emotionele signalen uit het
limbische systeem en de rationele uit de neocortex. Een mens kan, als hij in
een gevaarlijke situatie verkeert, niet onverkort zijn instincten achterna gaan
want hij heeft te maken bijvoorbeeld met schaamte, met zijn geweten of zijn
idee hoe anderen over hem denken.
Als trauma’s niet worden opgelost, worden ze herhaald.
Her-enscenering is de term die Levine hanteert voor wat Freud herhalingsdwang
noemde. Steeds wordt het gedrag herhaald, dat bij de oorspronkelijke ervaring
hoort. Iemand die door zijn vader mishandeld is geeft dit weer door aan zijn
eigen kinderen. Door inzicht in het trauma kan het worden losgelaten.
De lichamelijke gewaarwording werkt daarom zo goed omdat die
uit het reptielenbrein stamt. Levine geeft veel oefeningen om gevoeliger te
worden voor het gewaarworden, voor de signalen in het lichaam en daarnaar te
leren luisteren, iets wat in onze naar buiten gerichte cultuur weinig aandacht
krijgt.
In het laatste deel komt hij ook nog met een EHBO-programma,
richtlijnen wat te doen bij trauma’s en wat bij kinderen die een trauma hebben
opgelopen.
Levine heeft na De tijger ontwaakt ook nog Het
weerbare kind geschreven over de behandeling van ontwikkelingstrauma’s en De
stem van je lichaam met meer theorie.
Het is jammer dat hij zoals zoveel Amerikaanse
wetenschappers zo wollig schrijft, net alsof de werkelijkheid een paar
decimeters boven de grond zweeft, want wat hij te zeggen heeft is zeer de
moeite waard. Dat er zo veel fascinatie is voor geweld op televisie komt toch
ergens vandaan.
Hier
meer informatie over trauma en post traumatische stress stoornis.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten