Nederlagen in de nadagen van de Spaanse burgeroorlog.
De blinde zonnebloemen is een vierluik over
nederlagen die men lijdt en wel in de vier jaar vanaf 1939 als we in de
nadagen zitten van de Spaanse burgeroorlog. Het eerste, achteraf vertelde,
verhaal Als het hart kon denken, zou het ophouden met kloppen over
kapitein Alegría is misschien exemplarisch voor de sfeer in dit boek. Hij roept
al meteen op de eerste bladzijde, staande op het slagveld nabij Madrid, dat hij
iemand is die zich heeft overgegeven. Daarmee duidt hij aan dat hij lang bezig
is geweest om voor de republikeinen te kiezen. Hij wilde niet bij de
overwinnaars horen, maar met de inname van Madrid door de aanhangers van Franco
valt hij toch weer in hun handen. Het kan raar lopen met een mens. ‘Hij droeg
het uniform van het leger dat net de oorlog had gewonnen, maar lag te rillen en
te rochelen als een slachtoffer.’
Dat het van kwaad tot erger kan gaan ondervindt ook de achttienjarige dichter
Eulalio, die in het nogal kale Dagboekaantekeningen gevonden in de
vergetelheid met zijn zwangere geliefde de bergen in vlucht uit angst voor
de Franco-gezinden. Hij hoopt Frankrijk te bereiken, maar zover komt hij niet.
Nadat zijn vrouw is gestorven tijdens de bevalling, weet hij de baby nog een
tijdje in leven te houden met melk van loslopende koeien, maar uiteindelijk
worden die ziek en gaan ze dood en daarmee is ook het lot van de baby en de
dichter bezegeld. Achttien jaar is geen leeftijd voor zoveel leed, zegt de
uitgever van het dagboek in een nawoord.
In De taal van de doden wordt ziekenbroeder Juan
Senra verhoort door de kolonel en tevens de vader van Miquel. Juan heeft weet
van de schanddaden van de zoon maar spaart de ouders door te liegen en wordt
daarom niet ter dood veroordeeld, maar uiteindelijk kiest hij voor de waarheid.
Ook kapitein Alegria komt ook in dit verhaal nog even voor.
Het titelverhaal De blinde zonnebloemen is het
langste en het mooist met een broeierige sfeer. Diaken Salvador klaagt in een
brief aan zijn meerderen over zijn levenslot, waarin hij in de ban kwam van
Elena, de moeder van Lorenzo die hij op school lesgaf. Hij meent dat de
dichtende vader Ricardo afwezig is en probeert het met Elena aan te leggen,
maar opeens komt Ricardo uit een kast tevoorschijn.
‘Ik zal opgaan in de kudde, want voortaan zal ik gewoon een
van de vele blinde zonnebloemen zijn,’ zo eindigt de lange schuldbekentenis van
Salvador.
Alle hoofdpersonen – zowel Alegría, Eulalio, Juan Senra als
Ricardo - leiden een nederlaag maar ze redden wel hun ziel door voor de waarheid te kiezen.
De verhalen worden voorafgegaan door een fragment ontleend
aan een voorwoord van Carlos Piera bij een dichtbundel van Tomás Segovia,
waarin Carlos Piera betoogd dat Spanje nog nooit gerouwd heeft over de
burgeroorlog. ‘Rouw is niet eens een kwestie van herinneringen ophalen: rouw is
niet het moment waarop je terugdenkt aan een dode, een herinnering die pijnlijk
of troostrijk kan zijn, maar het moment waarop doordringt dat een persoon er
voorgoed niet meer is. Het is het aanvaarden van een bestaan van leegte.’
Alberto Méndez studeerde filosofie en literatuur en was als
redacteur werkzaam bij verschillende uitgeverijen. De blinde zonnebloemen
werd postuum uitgebracht.
Voor Spaanstaligen hier
een pdf.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten