Sfeerbeelden uit een gesloten jeugdinrichting
Documentaires over de institutionele jeugdhulpverlening zijn
er vele. Op mijn netvlies staat nog Zag
je het maar (2016) van Diederick Helder. Daarin zien we de inspanningen van
groepsleidster Lisanne om een aantal pupillen met een licht verstandelijke
handicap en gedragsproblemen op het rechte spoor te krijgen. Rolf Orthel pakt
het anders aan. Zijn documentaire Ik ben
geen probleemkind, ik ben een uitdaging geeft meer een indruk van hoe het
er in een gesloten jeugdinrichting aan toe gaat. De eerste beelden van deuren
die in de ochtend in Transferium in Heerhugowaard geopend worden, spreken
boekdelen. Als de inrichting van de instelling niet zo huiselijk was, zou je
meteen aan een gevangenis denken. Door die vrijheidsbeperking willen de
opgenomen jongeren zo snel mogelijk hun vrijheid weer terug.
Orthel die op zijn tachtigste als belangstellende opa de
harten van de bewoners moet hebben veroverd, filmt vooral sfeerbeelden,
afgewisseld door therapiën en twee bijeenkomsten met de kinderrechter over de
verlenging van het verblijf op Transferium. Vooral dat laatste maakt de meeste
indruk in de verder toch wel rommelige reportage. Orthel zegt zelf al dat hij
kwam om te kijken en te luisteren naar aanleiding van een kleinzoon die zelf
ook in de problemen zat en in een instelling in Groningen was opgenomen. Hij
portretteert een aantal jongeren in het kort, maar verzuimt hun namen daarbij
te zetten waardoor ik niet weet wie de sympathieke jongen was die aan de drugs
was geraakt, al zo’n acht of negen maanden is opgenomen en in deze tijd weer vrolijker
en verbaler is geworden. Helaas komt hij in het vervolg niet meer voor.
Uitgebreidere portretten zien we van stoere Wieke die met
een therapeute praat over haar moeilijke verhouding met haar moeder, Daniel die
zijn problemen met zijn vriendin verwerkt door liefdesliedjes te rappen, Erik
Jan die veel piekerde en nog niet echt de weg terug gevonden heeft maar zich
wel kan uiten op de piano en de zeventienjarige Matthijs, die problemen kreeg
door zijn homoseksuele aard. In een tussendoor gesprekje met een begeleidster
over de relatie met zijn ouders krijgt Matthijs de tranen in zijn ogen, hetgeen
door de begeleidster wordt aangemoedigd en als een teken van vooruitgang
gezien. Erik Jan doet met zijn ouders een schildertherapie waarbij ze
gezamenlijk de kwast hanteren die aan touwtjes vastzit. Het leidt tot een
verzoening tussen moeder en zoon.
Zoals gezegd zijn de gezamenlijke bijeenkomsten het meest
interessant, niet in de laatste plaats door de inspirerende inbreng van de
vrouwelijke kinderrechter. In het eerste geval gaat het om Wieke die niet wil
dat haar verblijf met zes maanden verlengd wordt. De aanwezige groepsleidster
denkt dat ze die tijd wel nodig heeft om niet weer in de fout te gaan, maar de
rechter let op de gelaatsuitdrukking van Wieke en maakt er een verlenging van
vier maanden van. In het andere geval gaat het om Matthijs, die het goed vindt
dat zijn vader ook bij het gesprek aanwezig is, hoewel hij de laatste tijd geen
contact met hem heeft gehad. Tijdens de bijeenkomst vertelt zijn moeder dat ze
contact heeft gezocht met de veel oudere vriend van Matthijs en dat ze graag
zelf een vinger in de pap heeft. Na de door de rechter noodzakelijk geachte
verlenging van een half jaar praat Matthijs buiten nog even door met zijn
moeder terwijl zijn vader alvast naar het parkeerterrein loopt en daarmee een
duidelijk beeld afgeeft van relaties die nog hun tijd nodig hebben om te
herstellen. Gelukkig is er de muziek waar velen, zoals Daniel hun hart in kwijt
kunnen. Matthijs zingt zelf Someone like
you van Adele tijdens de kerstviering in de gymzaal. Wieke stofzuigt de
volgende dag de lege ruimte.
Tijdens de aftiteling laat Orthel stilstaande beelden zijn
van de opgenomen jongeren, die hem niet loslieten. Dat zou eerder moeten gelden
voor de kijker. Helaas kwam Orthel niet veel verder dan het weergeven van de
sfeer. Zijn losse aanpak verhinderde een diepgaander verbinding en een sterkere
beleving.
Hier mijn bespreking van Zag
je het maar.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten