Syrië – mozaïek van religieuze en etnische groepen, informatie-avond, 18 december 2012

David Renkema van het kenniscentrum Religie & Ontwikkeling leidt de avond in het Humanity House te Den Haag in en spreekt over de moeilijkheid van het begrip religie dat zowel over ervaringen, ideeën, personen en rituelen kan gaan. Syrië is net zo complex. Hij hoopt dat er vanavond enige helderheid geboden wordt. Voordat de Deense islamoloog Jakob Skovgaard-Petersen een lezing houdt, stelt gastvrouw Petra Stienen een aantal personen in de zaal waaronder Syriërs en leden van het IKV aan ons voor.

De lezing draagt als titel Sectarianism and Anti-Sectarianism in Syria. Jakob zegt dat de huidige toestand in Syrië moeilijk te peilen is. Hij is bezorgd wat er gebeurt als het regime valt. De godsdienstige groepen vormen een mozaïek, dat door de opstand in verandering is en meer als een caleidoscoop oogt. Hij betoogt dat de verschillende religieuze stromingen, zoals de soennieten, sjiïeten, alewieten, christenen en Druzen, een gezamenlijke oorsprong delen. Daarnaast vormen de Koerden, die een eigen vrijstaat in het noorden hebben, een politieke factor.

Jakob gaat in op het rijke verleden van Syrië dat de bakermat van onze cultuur is. De Fransen voerden na de Eerste Wereldoorlog een verdeel en heers politiek, die later werd voortgezet door de Baath partij van Assad. De eenheid die tussen de Syriërs bestaat is door het regime van Assad geëxploiteerd en onder druk komen te staan.

De burgeropstand tegen de onvrijheid is inmiddels gemilitariseerd. Het is de vraag wat er straks te voorschijn komt. Het is van belang dat de rechten van de minderheden beschermd worden door een districtenstelsel, maar dan volgens andere lijnen dan de huidige, of een soort Eerste Kamer die toeziet op bescherming van de minderheden.   

Tamman Aloudat, een Syrische vluchteling die al dertien jaar voor Artsen zonder Grenzen werkt, zegt dat zijn land leek op de roman 1984 van Orwell. Zelf heeft hij als lid van de middle-class niet geleden onder de repressie. Hij vertelt over een vriend in Soedi-Arabië die grappen maakt over de religie. Hij stemt er van harte mee in om het licht te houden.

Peter Stienen vult aan dat ze de moslim Mouaz al Khatib en de christelijke zus van Tamman samenbracht voor een gesprek over de toekomst en dat ze het prima met elkaar konden vinden.  

De paneldiscussie wordt gevoerd met Iba Abdo, een jonge Syrische die sinds 2001 in Nederland woont, de Koerdisch Syrische Alaa Abdelfatah en Feije Duim die namens Kerk in actie vorig jaar in Syrië was. Volgens Stienen waren er deze avond geen 'baarden of hoofddoekjes' voorhanden.

Iba benadrukt de eenheid van de Syriërs, die af willen van het barbaarse regime. Ze is trots op haar volk, betreurt het dat het Westen toekijkt en vreest dat de toestand zonder hulp van een oorlog tegen burgers uitloopt op een sektarische burgeroorlog. De civiele krachten dienen ondersteund te worden om het sektarische geweld, dat een gevaar is voor alle Syriërs, beperkt te houden. Syrië heeft na veertig dictatuur hulp nodig om de discussie over de toekomst met elkaar aan te gaan. Ze put hoop uit het feit dat men elkaar helpt de basisbehoeften overeind te houden nadat de overheid zich daarvan heeft teruggetrokken.  

Alaa vertelt dat ze tot haar zesde niet wist dat ze Koerd was. Haar moeder was directeur van de school en weigerde daar Koerds met haar te praten. Dat was een enorme confrontatie met haar anders-zijn. Ze vertrok uit Syrië omdat haar man actief was in het verzet en werkt inmiddels op het gemeentehuis in Delft. Ze ziet in de Nederlandse media veel onwetendheid, terwijl goede zaken buiten de aandacht blijven. Toch is haar hoop groter dan haar vrees en gebaseerd op de dapperheid van de Syriërs gedurende het afgelopen jaar.

Feije bezocht onderwijsprojecten in het arme Noord-Oosten en cursussen in Damascus, maar zegt dat inmiddels de noodhulp het belangrijkste is en dat die aan iedereen gegeven wordt. Veel christenen zijn bang voor de toekomst.  

Vragen uit de zaal gaan onder andere over de invloed van buurlanden op de toekomst van Syrië, zoals die van Soedi Arabië en Katar.

Volgens Iba gaat het allereerst om de eisen van de bevolking voor meer vrijheid. Syrië is strategisch van belang en bevindt zich in een internationaal krachtenveld. In de toekomst zal de balance of power veranderen.

Alaa gelooft in een tijdelijke coalitie-regering. Ze zegt dat de democratisering moet uitgaan van een grondwet en dat de oppositie daarover gesprekken voert. Als de islamisten de meerderheid krijgen is dat een consequentie van de democratie. Feije stelt dat democratie alleen bestaat bij de gratie van minderheden. Petra merkt op het zuilensysteem lang goed werkte in Nederland.

Inderdaad gaf de avond enige helderheid in een vooralsnog onduidelijke en voor de Syriërs moeilijke situatie.

Hier mijn verslag van een gesprek met Mouaz al Khatib, inmiddels oppositieleider.