Oxytocine, de morele moleculeHet is vrijdag 30 november 2012, iets over negen uur in de ochtend. TedXAmsterdam wordt geopend door Jim Stolze, de stichter van de Nederlandse tak van TEDX sinds 2009. De zaal in de Amsterdamse Stadsschouwburg zit vol. Daarnaast wordt deze lezingendag ook gevolgd in het Nieuwe de la Mar theater en door heel veel anderen zoals ik via de live stream op de computer. Het onderwerp dit jaar is Human nature. Paul J. Zak bijt de spits af met zijn lezing What makes humans good or evil? Volgens de bijgevoegde informatie analyseert de, zoals we later zullen zien, gespierde Amerikaanse neuro-econoom de chemische basis voor het morele gedrag.
Paul steekt meteen van wal over Lisa, die het in haar leven niet getroffen heeft. Op haar dertiende kwam ze door haar moeder onder invloed van drugs. Ze werd verkracht en prostitueerde zich. Wat ze verder deed ontging me maar was erg genoeg om in de gevangenis te belanden. Na haar bekentenis kon ze niet tegen haar moeder zeggen dat ze van haar hield. Paul ontmoette haar in de gevangenis in haar oranje overall. Hij probeerde haar gedrag te begrijpen aan de hand van de afwezigheid van oxytocine, de morele molecule.
Paul doet een experiment met de zaal. De personen aan de linkerkant worden in staat gesteld honderd euro te geven aan personen aan de rechterkant. Die van rechts mogen ook weigeren. Dan wordt het geld verbrand. Wat doen de personen aan de linkerkant? Men geeft 50 euro, zoals ook Lisa deed, met het idee dat een drugsdealer die een ander bedriegt ten dode is opgeschreven.
Generositeit wordt eerder opgewekt als we een duidelijk beeld van de ander in nood hebben. De werking van oxytocine berust op het principe dat aardigheid tegen een ander wordt teruggegeven. Bij vijf procent van de mensen werkt dat echter niet. Paul geeft voorbeelden: of men heeft een slechte opvoeding gehad, waarin men misbruikt is, of men heeft een slechte dag met stress of tenslotte: men heeft langdurig drugs gebruikt.
Paul doet een tweede experiment. Hij vraagt hoe men zich voelt over de moeder van Lisa. Hij doet zijn shirt uit en smeert zijn brede torso in met een gel. De daarin werkende stof baant zich een weg naar de hersenen, die binnen korte tijd zorgen voor blikvernauwing, egocentrisme en een dwingende houding ten opzichte van anderen. Psychopaten kennen geen empathie.
Het onderscheid tussen zorgzaamheid voor de ander of de behoefte die te straffen wordt niet alleen in het laboratorium vastgesteld, maar ook in de gewone wereld. Paul toont een foto van een Amerikaan, die een Russische vrouw trouwde, die echter niet gelukkig was en wilde scheiden. De man vermoordde haar en kreeg de doodstraf. Hij wist die na een bekentenis omgezet te krijgen in levenslang. Een maal in de gevangenis wilde hij een nieuw proces omdat zijn advocaat aam een ODD stoornis zou leiden. Hij miste empathie door een gebrek aan oxytocine.
Lisa woont sinds anderhalf jaar in een woonomgeving buiten San Diego. In de Mid West krijgt ze een kans de relatie met haar kinderen opnieuw op te bouwen. Volgens Paul is oxytocine een stof die in de evolutie een belangrijke rol speelt. Het regelt onze capaciteit om liefde te ontvangen als te geven. Ook aan personen als Lisa.
Paul J. Zak is de stichter van het Center for Neuroeconomics Studies and professor in economie, psychologie and management aan de Claremont Graduate University en schrijver van ‘The Moral Molecule: The Source of Love and Prosperity’.
Hier een bespreking van Carel Peeters in VN.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten