Wie langs de westkust van Noord Amerika reist, ervaart hoe
bijzonder het landschap daar is. Met aan de ene kant de eeuwig ruisende oceaan
en aan de andere kant de enorme ruimte. Vooral het licht dat over het
heuvelland valt, maakt dit gebied uniek. Het is dan ook niet voor niets dat
architecten in het begin van de vorige eeuw geïnspireerd werden om in die
omgeving hun moderne ideeën te verwezenlijken. Een van de meest gefotografeerde
huizen is het organische Fallingwater
van Frank Lloyd Wright.
In de documentaire Coast Modern komen we heel wat
projecten tegen en nog meer architecten die in de traditie van het Modernisme
werkten, al is dat laatste niet gelukkig geformuleerd. In de jaren twintig en
dertig van de vorige eeuw wilde men op de eerste plaats iets nieuws ontwerpen:
strakke architectuur, eenvoud en veel glas waren kernbegrippen. Het Modernisme
is geen stijl, maar een denkwijze en een reactie op het ornamentalistische
ontwerpen in Europa. De relatie met de natuur staat centraal. Niet alleen
feitelijk, maar ook in het denken. De mens leefde lang in de natuur, zegt Dion
Neutra en kan daar nog steeds niet buiten, zie het sick building syndroom. We
blijven dieren, stelt Barbara Lamprecht. Het zien van de horizon geeft ons een
veilig gevoel. Vanuit ons hol houden we de omgeving in de gaten. Modernisten
ontwerpen met veel waterelementen en zonder een rigoreuze scheiding tussen
binnen en buiten. Het doet Japans aan. De woonomgeving moet iets met de bewoner
doen, hij moet zich gelukkiger voelen, verheven worden, diens creativiteit moet
opwekt worden, zegt een architect.
Architect William Tripp, ontwerper van Park House, Portland
2011 praat eerst met zijn klanten om een indruk te krijgen van hun wensen.
Architect Kappe van Kappe
House, Los Angeles 1965 laat het liefst de bomen op het terrein staan en
wil dat de zon op allerlei manieren door de woning schijnt. Een architect is
geen aannemer, zegt hij. Het gaat hem om de vreugde. Hij heeft zelf een
wasmachine-theorie waarin men herboren weer uit huis komt. Rudolf Schindler
gebruikte in Taylor House Los Angeles 1964 traditionele middelen om daarmee tot
nieuwe vondsten te komen. Kings Road House Los Angeles 1921 was bedoeld voor
twee stellen met in iedere studio een open haard.
De tijdschriften uit die tijd weerspiegelen niet de
leefstijl van de bevolking. Men stond niet in de rij voor een modernistische
woning. Een vrouw die eens een kijkje ging nemen en in de omgeving vroeg waar
ze moest zijn kreeg als antwoord dat ze mogelijk het ruimteschip bedoelde. Men
wilde liever iets wat vertrouwd was, iets wat lijkt op hetgeen kinderen
schetsen als je hen vraagt een tekening van een huis te maken. De ironie was,
zegt een architect, dat men door zakelijke ontwerpen van de publieke ruimte
zoals van kantoren en luchthavens, in de eigen woonomgeving juist dat zakelijke
wilde vermijden.
Aannemers konden soms ook niet de ideeën van de architecten
vatten en hun ontwerpen niet lezen. Bewoners dachten soms dat hun woning
verkeerd in elkaar was gezet. Na de tweede wereldoorlog namen de
projectontwikkelaars het voortouw. In een enkel geval is er een samenwerking
met modernistische architecten, zoals in Eichler Homes San Francisco. De ouders
van Douglas Coupland kwamen uit Australiè en genoten van de open ruimte aan de
westkant van de V.S. Hij wist het ouderlijk huis onder de slopershamer weg te
slepen.
In de jaren tachtig maakte de nieuwheid plaats voor groot en
goedkoop met ornamenten die iets historisch moesten uitstralen zoals zuilen.
Inmiddels is er een herwaardering van het modernisme bij de jongere generatie,
terwijl het inzicht in het ontwikkelingsproces ontbreekt. Het draait meer om
bezit. Het streven is naar perfectie, maar zonder karakter. Ark House, Los Angeles
2008 is een uitzondering door het onaffe karakter. Architect Norman Miller is
geen aannemer en daarom ging er met zijn duurzame ontwerp wel eens wat mis. We
willen vaak te veel ruimte, zegt George Suyama. Hij pleit voor minder en houdt
ook van de veroudering van materialen. Hij zou een woonomgeving willen scheppen
gebaseerd op onze basisbehoeften. Dan haal je meer uit je leven. Peter Pratt
knapte zijn ouderlijk huis op dat een bouwval was. het huis verbindt
generaties. Goede architectuur verdiept het leven, zegt hij.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten