Buitenlandse student op zoek naar zichzelf
De debuutroman Vertrek van station Atocha van de
Amerikaan Ben Lerner gaat over de jonge labiele dichter Adam Gordon die zijn
studiebeurs in Madrid verspilt als gevolg van dadeloosheid en innerlijke
verwarring. Gordon is op zoek naar zichzelf.
Vorig jaar werd de roman luid bejubeld door schrijver
Jonathan Frantzen en criticus James Wood, zegt Wim Brands. Voordat hij naar het
boek gaat, vraagt hij Lerner het gedicht I did it for the children voor
te lezen dat in 2003 in de Paris Review stond. Lerner speelt daarin met
idioom, met cliché’s die uit hun context gehaald worden, zoals de uitspraak van
Britney Spears: Oops, I did it again.
Hoe komt een dichter tot een roman?
Lerner verzette zich lang tegen het idee om een roman te
schrijven, maar dit boek drong zich op, hij kon er niet omheen.
Jij kreeg ook een Fullbrightbeurs net als Gordon.
Lerner bestudeerde in Madrid literatuur uit de Spaanse
burgeroorlog en studeerde Spaans. Gordon heeft een hekel aan zichzelf, zegt
hij, maar is eerlijk in zijn oneerlijkheid over zijn schrijverschap.
Brands toont een fragment van Kruisafneming van de
schilder Rogier van der Weyden, dat in het Prado hangt.
Gordon is verontrust dat men overweldigd kan worden door
kunst. Zelf had Lerner diepe kunstzinnige ervaringen, maar hij kent ook het
gevoel van Gordon dat de vervoering bij anderen niet echt is. Zelfs tranen
zeggen niet veel. Amerikaanse evangelisten storten niet- gemeende tranen uit
voor hun gemeente. Zelf houdt Lerner net als Adam Gordon van de dichter John
Ashberry (1927) die kan vervoeren en kan laten verlangen om vervoerd te worden,
want de grens daartussen is niet altijd duidelijk.
Brands haalt James Woods aan die in een essay over de roman
stelde dat de roman over identiteit gaat.
Adam Gordon is nog maar een kind, zegt Lerner. Hij kan
zichzelf nog uitvinden en doet dat ook in Madrid, bijvoorbeeld door te
vertellen dat zijn moeder overleden is. Met als oogmerk om te ervaren hoe dat
in werkelijkheid zou zijn. Om zich zo’n verlies voor te stellen.
Brands noemt Gordon een anti-held.
Dat klopt, zegt Lerner. Zo iemand is belangrijk in de
literatuur. Hij vertolkt de waarheid over de tegenstrijdigheid in het bestaan
tussen innerlijke beleving en sociale rol.
Brands vraagt hem of hij ook onderwerpen kent waarover hij
niet wil schrijven.
Lerner kan niet ongestraft schrijven zonder de feiten te
falsificeren. Zijn vrouw Ottie komt niet voor in zijn boek, dat als een soort
uitvergroting van zijn angst moet worden gezien. Zijn vrouw is zo dichtbij dat
hij niet over haar kan schrijven. Anderzijds is hij zich ervan bewust dat alles
waar hij bewust niet over schrijft toch doordringt bij de lezer.
Hier het gedicht I did
it for the children in de Paris Review nr. 166 van zomer 2003.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten