Wat vlakke beschrijving van problemen die in de hand worden
gewerkt door immigratie
Jhumpa Lahiri (1967) is als dochter van immigranten uit West
Bengalen bekend met de problemen van tweede generatie immigranten. Ze werd
geboren in Londen en groeide op in de Verenigde Staten.
Twee broers, een
wat vlakke vertaling van The lowlands,
speelt zich voor een belangrijk deel af in het moerassige laagland rond
Calcutta na de onafhankelijkheid. De familie van de twee broers, Subhash en
Udayana, woont daar, vlakbij een golfterrein, nog daterend uit de tijd van de
Engelse overheersers, waar de jongens wel eens clandestien een spelletje spelen.
De politieke situatie in Bengalen was in de jaren zestig niet erg stabiel. Een
communistische partij wil het bestaande maatschappelijk stelsel veranderen. Tijdens
een boerenopstand in Naxalbari probeert men Chinese praktijken in te stellen.
In de roman zien we de jongens ouder worden, studeren en
langzaam uit elkaar groeien. De jongere Udayana verbindt zich met de politieke
strijd, Subhash houdt het bij de natuurwetenschap. Hij gaat in 1970 naar de
Verenigde Staten om daar verder te leren. Udaynana stuurt hem brieven waarin
hij niets laat blijken van zijn politieke activiteiten, waar hij ook zijn
medestudente Gauri met wie hij trouwt, voor inzet.
Als Subhash hoort dat zijn broer doodgeschoten is in het
moeras dicht bij hun ouderlijk huis, vliegt hij naar Bengalen en praat met de
zwangere Gauri die door zijn ouders met de nek wordt aangekeken. Hij neemt haar
mee naar Rhode Island waar hij op de universiteitscampus woont en trouwt met
haar. Gauri gedraagt zich niet erg toeschietelijk en werpt zich op de
filosofiestudie.
Na de vroege jeugd van haar dochter Bela trekt ze zich zelfs
terug uit het gezin. Ze vliegt naar Californië om daar te gaan doceren. Bela
blijft onwetend over haar werkelijke vader en krijgt daardoor psychische
problemen. Later werkt ze, anders dan haar moeder, met groenten en coöperaties.
Als Bela zwanger blijkt en niets van de vader van het kind wil weten vindt Subash
het tijd worden om haar in te lichten over haar ware vader. Om te trouwen met
een vroegere juf van Bela, moet hij hij de scheiding regelen met Gauri. Het lijkt
er een vrede op komst, maar dat is toch te veel gevraagd. Een niet al te happy
ontknoping voorkomt een sentimenteel einde.
In acht delen wordt deze hele familiegeschiedenis redelijk
chronologisch opgediend. Er zijn meerdere vertellers en de schrijfster hangt
daar voor het overzicht boven. Door het hele boek heen speelt de eeuwige wederkeer
van gebeurtenissen veroorzaakt door de geschiedenis. Als een rad van
wedergeboorte worden problemen ontkend en van de ene op de andere generatie doorgegeven.
Men speelt men steeds weer wisselende rollen. Over Gauri zegt de schrijfster na
een fragment over een nieuwe wat afstandelijke relatie met een vrouw: ‘Het had
wel iets van de manier waarop haar rol in zoveel andere stadia van haar leven
veranderd was. Van echtgenote in weduwe. Van schoonzuster in echtgenote, van
moeder in kinderloze vrouw.’ Het autobiografische lijkt er soms doorheen te
schijnen, zoals over een door Gauri bestelde taxi. Als die komt voorrijden
denkt de chauffeur dat Gauri de dienstmeid is. Opmerkelijk is dat in het boek geen
aanhalingstekens voorkomen. In de meeste gevallen zijn die ook niet nodig en
anders moet men nog even uitpuzzelen of iets daadwerkelijk gezegd wordt.
Helaas blijkt het verhaal nogal beschouwelijk geschreven. De
personen komen hierdoor niet helemaal uit de verf. Het filosofische denkwerk van
Gauri die onder andere zich werpt op de Frankfurter Schule blijft aan de vlakke
kant. Door de conventionele schrijfwijze met veel aandacht voor relaties is Twee broers meer een – excucez le mot - vrouwenroman
dan literatuur, maar voor wie een ontroerend verhaal zoekt is dit het slechtste
boek niet, al werd het mij af en toe wat te dramatisch.
Brotherly love is
een korte versie van The lowlands en
te lezen hier
in The New Yorker.
Vooral het fragment waarin de jongens over de muren van de
golfclub klimmen en later gesnapt worden is prachtig.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten