Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zondag 15 juni 2014

Recensie: Meester Mitraillette (2014), Jan Vantoortelboom



Van spannend jongensboek tot indringende sociale roman

Meester Mitraillette speelt zich af in de aanloop van de Eerste Wereldoorlog. In de documentaireserie 14 – 18, Dagboeken uit deze oorlog horen we hoe goed het leven was voor de oorlog begon. Er was sprake van een redelijke rechtsgang in een vaststaande orde, er waren allerlei technische ontwikkelingen die individuele vooruitgang en een grotere mobiliteit mogelijk maakten, de medische wetenschap maakte het leven langer, kortom er leek voor de mensheid een gouden toekomst te gloren.

In het West-Vlaamse achterland was de nieuwe tijd nog niet aangebroken. Daar ging het leven zijn gang zoals dat al vele eeuwen geleefd werd. De vader van hoofdpersoon David Verbocht is weliswaar geen boer, maar conciërge op de universiteit van Gent en ontwikkelt zelfs een hele theorie over het getal vier en zijn moeder is een onderwijzeres. Samen met zijn zes jaar jongere broertje Henri, bijgenaamd Rattekop, verkent David de wereld om hen heen, die naar een bos voert waarin de wulpse Myrtha met haar jagershonden woont. Een mitraillette van haar overleden man hangt boven het hoofd van de jongens en de dood van Henri die daarmee samenhangt legt een schaduw over het gezin.

Van een spannend jongensboek ontwikkelt Meester Mitraillette zich tot een sociale roman als David op voorspraak van zijn vader een baan krijgt als onderwijzer in Elverdinge, dat ook in het debuut De verzonken jongen plaats van handeling was. Mooi beschreven is zijn aankomst in het dorp en zijn ingebruikname van een schimmelig kot, dat hem is toegewezen. Meteen al is er frictie als hij zijn toekomstige leerling en vriend Marcus Verschoppen ontmoet en diens barse vader. De laatste rijdt hem koel op de paard en wagen voorbij als David met een zware kolenbak op weg is naar zijn kot. Een egel is zijn eerste vriend. David is een sterk persoon. Zijn geloofstwijfel steekt hij niet onder stoelen of banken, ook niet onder de schoolbanken, hetgeen hem op de wrevel van de dorpspastoor komt te staan. Een nauwere relatie met Marcus, die wordt gestimuleerd door Godelieve de sensuele moeder van de gevoelige Marcus, brengt hem in de problemen en van kwaad tot erger, tot militaire dienst in de Eerste Wereldoorlog en een afranseling in de gevangenis vanwege plichtsverzuim.

In een ziekenhuis in Ieper komt alle negatieve ervaring als een orkaan bij David boven.
‘Waandenkbeelden die ik, nu ik bij bewustzijn was, niet van me af kon schudden, maar die in me leken te botten als zwammen op een rotte stronk: vergelding voor de afranseling in de gevangenis, voor het opsluiten van een onschuldig persoon, wraak op boer Verschoppen omdat hij zijn zoon nooit heeft begrepen en weigerde mij mee te nemen in zijn kar toen ik zeulde met de kolenbak.’

Meester Mitraillette ademt een naturalistische sfeer die past bij de sfeer in de beginjaren van de twintigste eeuw. De intro’s over de natuur sluiten daar mooi bij aan. Het drama rommelt in de verte, onder de oppervlakte broeit het. Het verhaal van de onderwijzersjaren van David en zijn vriendschap met Marcus Verschoppen loopt parallel met de jeugd van David en zijn broertje Henri en wikkelt zich op een natuurlijke af.

De taal is niet echt Vlaams, maar er komen wel bepaalde woorden in voor zoals mispeuteren en koffie met een druppel, die een aangename sfeer wekken. Soms is het wel eens wat al te archaïsch zoals in de zin: ‘Geen toornig geblaf.’ Die slaat op een ongeoorloofd bezoek van David tijdens zijn dienst aan de boerderij van Verschoppen waar eerder altijd de hond Buk meteen aansloeg als iemand het erf op kwam.

Meester Mitraillette schetst een indringend beeld van de dreiging in het leven voor de Eerste Wereldoorlog, maar de boodschap strekt zich uit naar het heden, waarin mensen vaak nog steeds niet kunnen zijn wie ze zijn en gekoeioneerd worden door krachten die sterker zijn dan zijzelf en die zondebokken zoeken in geval van tegenslag.  

Geen opmerkingen:

Een reactie posten