Filmen met een dubbel belang, een vriend helpen en zijn
gedrag vastleggen
Chris Kijne praat in het programma Regisseur aan de keukentafel met Marc Schmidt die in 2012 de
documentaire De regels van Matthijs maakte
over een autistische jeugdvriend die aan het eind van de film een eind aan zijn
leven maakt.
Kijne werd zeer geraakt door de documentaire en vraagt
Schmidt wat voor gevoel hij erbij had.
Schmidt antwoordt dat zijn gevoelens achteraf tegenstrijdig
waren. Tijdens het maken kwam hij in een rollercoaster terecht. Aan het eind zag
hij Matthijs ten onder gaan, maar wilde dat niet weten, al was diens zelfmoord
geen verrassing.
Kijne vraagt hoe het was om de film te monteren.
Schmidt zegt dat dit niet moeilijk was omdat hij wist wat
hij wilde en op zijn onderbuikgevoel kon af gaan. Het abrupte einde stond voor
hem meteen vast. Zelfmoord is heel hard.
Matthijs was het eerst niet eens met de titel. De regels
waren immers niet van hem afkomstig. Later kwam hij daarop terug. Hoewel
Matthijs vaak gelijk had, kon hij zijn eigen standpunt niet relativeren.
Kijne vraagt naar het oorspronkelijk idee.
Schmidt wilde de soms ze onvoorspelbare Matthijs begrijpen
en dat doorgeven aan anderen. Hij deed dit door zijn vriendschap in te zetten
en daarmee een zo groot mogelijke intimiteit te bereiken. Tachtig procent heeft
hij zelf gefilmd zonder een ander erbij. Dat was intensief omdat Matthijs door
zijn autisme heel egocentrisch is en weinig feedback gaf, maar dat hoorde erbij.
Welke afspraken maakten jullie?
Meestal maakt Schmidt een contractje met zijn personages
maar in dit geval was dat ondoenlijik omdat Matthijs over het minste of geringste
zou blijven debatteren. Hij filmde daarom hun mondelinge afspraken. Een
fragment hiervan kwam ook in de documentaire terecht. Hij kreeg van Matthijs
carte blanche om alles te filmen ook de conflicten met de instanties.
Hoe ging het verder?
Schmidt was er elke week om een vinger aan de pols te houden,
hetgeen gemakkelijk was zonder crew. Hij had soms een voorgevoel en filmde daardoor
de scène waarin Matthijs een overdosis insuline nam. Hij werd daarbij gedwongen
om over ethische vragen heen te stappen. Het hoorde bij de film om zijn camera
op te stellen terwijl Matthijs in nood was. Hoewel hij zichzelf tot een tegennatuurlijke
handeling, had hij daar achteraf geen spijt van. Het slaags raken met de
ambulancebroeders bracht hij niet in beeld omdat de documentaire al zo heftig was.
De scène met de deurwaarder kent geen vervolg omdat Schmidt vanuit het
perspectief van Matthijs filmde. Schmidt had er geen behoefte aan het
experimenteren van Matthijs met zijn medicatie aan banden te leggen. Dat had
geen zin gehad. Helaas kwam hij op het eind in een noodopvang terecht waarin
hij gemakkelijk aan middelen kon komen om er een eind aan te maken, maar ook in
een gesloten inrichting komt er altijd wel een mogelijkheid om er uit te
stappen als men dat wil. Schmidt zag geen structurele oplossing voor Matthijs.
Het zou voortmodderen zijn gebleven, maar dit geldt mijn inziens voor heel veel
meer mensen.
Hier
mijn bespreking van De regels van Matthijs
(2012), die in 2012 de publieksprijs en een Gouden Kalf won voor de beste lange
documentaire.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten