Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zondag 21 mei 2017

Theaterrecensie: Zohre, Marjolijn van Heemstra, Toneelschuur, 19 mei 2017


Hulp aan vluchtelinge leidt tot innerlijke strijd bij helpster

De theaterprogramma’s van Marjolijn van Heemstra zijn een grote aanwinst voor de Nederlandse cultuur en vormen een stimulans in debatten die gaande zijn rond controversiële onderwerpen. Van Heemstra begon met een project over het seksueel misbruik in de rooms-katholieke kerk, stelde in het programma Bommenneef vragen rond de rechtvaardigheid van het gebruik van geweld en verbeeldt dit keer met een Afghaans Nederlandse soap de moeilijkheden die een nieuwkomer ondervindt bij de ingroei in de Nederlandse maatschappij. Van Heemstra zegt dat het zeventien jaar duurt voor men hier een plaats gevonden heeft en helpers blijken net zo goed hun moeilijkheden te hebben. Van Heemstra vecht met haar voormalige Afghaanse oppas Zohre Norouzi met de nodige liefde en haat een innerlijke strijd uit, die erg mooi door haar wordt uitgebeeld.

De plaats die de jonge vrouwen op een soort steiger dat later ook een dakterras moet voorstellen is al bijzonder. Hun houdingen zijn daarbij veelzeggend. Van Heemstra staat rechtop en Zohre ligt half. Nadat de zaallichten gedoofd zijn, ontstaat in het donker een filmscherm waarop het einde van de laatste aflevering van de eerste en laatste Afghaanse soap The secrets of this house te zien is. De scène vormt een belangrijk element in de voorstelling omdat Zohre, net als haar idool Soraya, niet duidelijk kan maken wat ze wil. Van Heemstra legt uit dat na Soraya’s woorden Ik wil… een reclame volgt over mobiele telefoons waarna het afgelopen is, deze soap die zich volgens Van Heemstra wel erg traag ontwikkelde. In een latere driftbui over haar onmacht om schot in de ontwikkeling van Zohre te krijgen, verwijt ze de Afghaanse dat ze als een soort Rapunzel op haar dakterras zit te wachten tot de toekomst langs haar haren omhoog geklauterd komt, waarop Zohre gestoken verwijst naar kale plekken op haar achterhoofd vanwege de stress die zij beleefde tijdens de lange, moeizame vlucht via Turkije en Griekenland.

De persoonlijke benadering van Van Heemstra werkt elektrificerend. Haar naturelle verhaal over de ontmoeting met Zohre in 2015, het jaar dat de vluchtelingenstroom op zijn grootst was, brengt de toestand van toen weer heel dichtbij. Ze schets de euforie om deel te nemen aan het avontuur om de oorlogsvluchtelingen met open armen te ontvangen en bedacht dat ze Zohre een baantje kon geven als oppas voor haar één-jarige zoontje. Het geluk daarover kreeg al gauw een schaduwzijde, omdat Zohre vroeg of ze ook bij haar in Amsterdam kon blijven slapen. De verwarring daarover wordt door Van Heemstra fraai uitgebeeld. Hoewel ze eigenlijk wilde dat de oppas terugging naar haar flat in Alphen aan de Rijn, kon ze toch geen nee zeggen. Daarmee haalde ze zichzelf heel wat problemen op de hals, die op de Facebookpagina van Operatie Zohre te vinden zijn, maar in de voorstelling op een hoop gegooid worden, al haalt Van Heemstra in haar driftbui wel hard uit naar de inburgeringscursussen die veel leed veroorzaken. Ze verbaast zich erover dat er geen protocollen zijn over de ingroei. Volgens haar is er sprake van een blinde vlek.

De verschillen in inzichten tussen de Afghaanse en de Nederlandse worden fraai uiteengezet en al in de soap verbeeld door een gesprek tussen Soraya en de Perzische mystieke dichter Rumi. De vraag van Soraya naar het geluk wordt door Rumi beantwoordt met de uitspraak dat het er al is, maar dat men het alleen moet zien.
Zohre was alleen gelukkig op het dakterras, de enige plaats waar de Afghaanse vrouw onder het bewind van de Taliban rust kon vinden, al was dat alleen in de nacht en dan nog liggend want het gevaar om door een man gezien te worden was niet te onderschatten. De eigen wil werd daar systematisch om zeep geholpen. Tegenwoordig zit ze het liefst in de bioscoop, kijkend en wegdromend of drinkt ze graag thee met een ander. Van Heemstra vindt het maar een niksige soap. Haar idee van een stapsgewijze en doordachte ontwikkeling, die na veel geploeter geluk moet opleveren, heeft te weinig opgeleverd. Na anderhalf jaar geploeter is ze uitgeput.

Humor vormt een belangrijk wapen in de voorstelling. Zohre brengt de kunst van het kijken in, die verliefde stellen in Afghanistan heel lang kunnen volhouden. ‘Kijken is niet niets,’ zegt ze tegen Van Heemstra, die in haar dadendrang het liefst meteen alles wil regelen. Zohre’s uitbeelding van Marleen, een bezoekster in het azc die hun familie altijd uit hun slaap hield, is grappig en ook de belastingen vormen een grappig onderwerp van twist. De vrouwen kaarten al met al de kwestie van culturele verschillen op invoelbare wijze aan en zetten de toeschouwer daarmee aan het denken over de eigen westerse normen. Misschien is het zo gek nog niet om, net als Job Cohen, de eerdere burgervader van Amsterdam, deed, vaker een kopje thee met elkaar te drinken.

Hier mijn bespreking van Bommenneef, hier de Facebookpagina van Operatie Zohre.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten