Zondagskind put uit grote ervaring in nieuwe verhalenbundel
Het was alweer 35 jaar geleden dat Jan Donkers (1943) een
verhalenbundel publiceerde maar in die tijd heeft hij niet stilgezeten. Zijn
werk als (pop)journalist, als radiopresentator voor de VPRO, zijn docentschap
Dutch Studies in Austin, Texas en Berkeley, zijn non fictie boeken en niet te
vergeten de vele reportages die hij maakte hebben volgens Wim Brands een goede
invloed gehad op zijn nieuwste fictiewerk, waarin ook plaats is ingeruimd voor
zijn ouders.
Brands herinnert zich de verhalenbundel Ouders van nu (1975) die in de jaren zeventig uitkwam en die gevolgd
werd door twee andere verhalenbundels. Donkers noemt de eerdere bundels
rechtlijnig en aanstellerig. Er spreekt een onverdiende Weltschmerz en een
vroeg oud gelamenteer, terwijl hij in die tijd gelukkig getrouwd was en een
goede baan had.
Donkers komt uit Amsterdam Noord uit een arbeidersmilieu,
waarin het niet gewoon was om te gaan studeren. Zijn moeder stond er echter op
dat Jan naar de HBS aan de andere kant van het IJ ging. Na de dood van zijn
moeder die dominant was in het gezin en altijd wilde dat haar zoon zijn studie
afmaakte, deed Donkers zijn doctoraal sociologie.
Brands moet denken aan Norman Mailer, wiens werk onlangs is
heruitgegeven en die er vanwege zijn journalistieke interesse niet toe kwam om
een Great American Novel te schrijven. Ook Donkers moest zich af en toe
opsluiten om fictie te schrijven want hij maakte liever reportages. Hij vertelt
dat hij in de jaren tachtig gevraagd werd om een reportage te maken over een belangrijke
bokswedstrijd in Las Vegas, dat in Reizen
maakt rijk (1991) terecht kwam. De wedstrijd was onvergetelijk temeer omdat
hij vlak bij de ring stond waar de stoten van Mike Tyson als mokerslagen op
zijn tegenstander landden.
Elvis ligt op
Zorgvlied is beïnvloed door de Amerikaanse literatuur. De verhalenschrijvers
staan daar in meer aanzien, hoewel de jongere generatie in Nederland aan de weg
timmert. De bundel bevat meer seks dan zijn eerdere bundels. Donkers is door
zijn moeder, die geen enkele erotische aanraking van zijn vader duldde,
geïnteresseerd in seksueel actieve vrouwen. De discussie over sletvrees vindt
hij achterhaald. De verhalenbundel handelt ook over zijn vader, die
magazijnbediende was in een sigarettenfabriek en later portier werd op het
Oosterdokseiland, het PTT eiland genoemd. In het verhaal Stomme film beschrijft hij hem redelijk waarheidsgetrouw. Zijn
vader zat onder de plak van zijn vrouw maar wilde zijn zoon tonen dat hij iets
waard was door in de binnenstad niet opzij te gaan voor andere wandelaars en
alleen uit te wijken voor paard en wagens.
In het gezin werd niet veel gesproken. Brands herinnert zich
een scène uit het verhaal waarin zijn vader aan de hand van de brochure Van tabaksblad tot sigaret tegen
vriendjes van Jans vijf jaar oudere zus uitwijdde over de fabricage van sigaretten.
Donkers zegt dat zijn vader alleen op die manier zijn
autoriteit kon tonen. Hij heeft het verhaal ontdaan van emotie om het voor
zichzelf te laten spreken. Na de dood van zijn moeder kwam zijn tachtig jarige
vader eens bij hem eten en vertelde na een slok teveel wijn dat hij in zijn
leven een slappeling was geweest, iets dat Jan niet wilde horen. Zijn vader
verpleegde met geduld zijn dementerende vrouw, iets wat Jan zichzelf nog niet ziet
doen.
Tenslotte kan Brands het niet laten nog eens te informeren
naar Donkers eigen Great American Novel over de jaren zestig. Donkers was ooit
bezig met zo’n boek maar die eindigde in een novelle. Hij schrijft nu een non-fictie
boek over de leeftijdsloze rock ’n roll, heeft weer een muziekprogramma op de
radio en vertelt dat jongeren tegenwoordig weer graag naar Simon and Garfunkel
luisteren. Omdat ze geen hoezen erbij zien, luisteren ze alleen naar de muziek.
Hij noemt Pier en oceaan van Oek de
Jong een goed voorbeeld van een roman die vergeleken kan worden met de Great
American Novel, maar zou die dan vanuit het stedelijk milieu willen schrijven.
Wat let je vraagt? Brands gretig.
Verhalen schrijven geeft hem teveel plezier, antwoordt het
zondagskind, zoals hij zichzelf noemt.
Hier het titelverhaal.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten