Roadmovie over arme Guatemalezen op weg naar
de Verenigde Staten
Een recent krantenbericht dat de van oorsprong conservatieve
Amerikaanse bisschoppen het, in navolging van hun baas Franciscus, opnemen voor
illegale vluchtelingen die vanuit het zuiden het land binnenkomen, deed me
denken aan de documentaire van Chema Rodriguez, die een groep Guatemalezen
portretteert die onder leiding van de Mexicaan Marcos de oversteek maken naar
het noorden. De documentaire ontroert vanwege het verdriet dat de
onderneming bij vertrekkenden en achterblijvers veroorzaakt.
Claudia zit met haar twee jonge kinderen in een fastfoodrestaurant
en vraagt haar dochter naar haar gevoelens rond haar vertrek. Haar dochter hult
zich in stilzwijgen. Haar gezicht zegt dat het vertrek van haar moeder te veel
is om te behappen. De zoon antwoordt dat het hem weinig doet, hun andere
familie blijft. De moeder is daarop erg verdrietig. ‘Doet het je dan niets dat
ik wegga?’ roept ze uit. Ze huilt en ook bij de dochter komen dan de tranen. Ook
in andere families gaat het komende afscheid gepaard met verdriet. Een gelovige
grootmoeder gaat ervan dat God zich over haar kleinzoon ontfermt.
Marcos is een alcoholistische mensensmokkelaar, coyote
genoemd, die onconventionele middelen inzet om zijn klanten naar het beloofde
land te krijgen. Ze gaan niet te voet of met de trein maar per luxe touringcar,
zegt hij in een cantina in Guatemala
City waarin hij danst, flirt en drinkt. Hij vertelt zijn klanten tijdens een
voorgesprek dat zij zebra’s zijn die een rivier moeten oversteken, waarin
gevaarlijke krokodillen zitten in de vorm van dieven en beveiligers maar dat
hij hen veilig naar de overkant zal lozen. Hij heeft vervalste papieren
geregeld.
Voordat de groep de bus in gaat, wordt in een kring gebeden.
Het afscheid met de achterblijvers is smartelijk. Het is zes uur naar de grens
met Mexico. In de bus is een televisiescherm waarin films gedraaid worden en
ook het Vrijheidsbeeld te zien is.
De grensovergang vormt een moeilijke barrière. Claudia wordt
niet toegelaten omdat men ziet dat haar paspoort vervalst is. Ze verwijt Marcos
dat de inkt niet van een goede kleur was. Marcos belt een vriend van hem die
haar op een andere manier de grens over zal krijgen.
Het is nog achttienhonderd kilometer naar de grens met de
Verenigde Staten. Tijdens een controle wordt de Yolanda uit de bus gehaald en
gaat een stukje met de trein. Claudia die, zonder dat we de hereniging gezien
hebben, inmiddels weer in de bus zit, wil met de reis stoppen als Yolande terug
is. De treinreis is een hel. Een deel van de medereizigers, die op het dak zit
of aan de buitenkant hangt, wordt overvallen. Yolanda blijft dit bespaard en
landt veilig in de armen van Claudia, die toch maar doorgaat. Later wordt de
groep toch nog overvallen. De politie spoort een van de overvallers op, een
zesentwintigjarige schoenmaker uit El Salvador, en neemt hem mee. De groep mag
verder.
Claudia en Yolanda praten over hun relaties. Yolanda zegt
dat ze door haar vader werd geslagen en ook door haar man. Marcos vertelt
ondertussen aan een jongen dat vrouwen altijd wel zin hebben, ook al zeggen ze
van niet. Hij gedraagt zich als een macho die het allemaal weet en de groep
verwijt dat men niet voorzichtig is. Hij wil ook meer geld. In Piedras Negras aan
de grens excuseert Marcos zich voor zijn lompheid. Men belt nog een keer naar
het thuisfront. De oversteek van de Rio Grande, de volgende dag, is een spannende
onderneming. Zich vastklampend aan een grote binnenband van een vrachtwagen en
hun kleren in zwarte plastic zakken bereiken ze de overkant. Helaas voor
Claudia en Yolanda worden ze opgepikt door de grenspatrouille. Anderen reizen
verder naar Houston, onder andere om te gaan werken in een Chinees restaurant. Yolanda
is terug bij haar gewelddadige man, Claudia wil een nieuwe poging wagen.
De film van Chema Rodriguez oogt als een roadmovie die
helaas wat slordig gemonteerd is. De namen van de verschillende mensen zijn
onbekend en ook de ontwikkelingen, zoals de oversteek van Claudia naar Mexico,
worden soms niet duidelijk. Wat wel helder wordt is het enorme leed dat met de
overgang gepaard gaat. Vooraf lezen we dat jaarlijks een half miljoen mensen de
oversteek naar de Verenigde Staten wagen. Hopelijk zet de bekommernis van de Amerikaanse
bisschoppen zoden aan de dijk. Niemand is illegaal.
Hier
de korte trailer met een mooie opname van de oversteek van de Rio Grande.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten