Gluren bij de buren
In een poging een verklaring te vinden voor het feit dat de
economie van onze oosterburen zoveel beter draait dan die van ons, ging
Tegenlicht de grens over. Eerst naar een geheel in glas uitgevoerde Volkswagenfabriek in Dresden (zie foto) waar de
Phaeton gemaakt wordt. Volgens een leidinggevende is dat de juiste omgeving
vanwege de Saksische ingenieurstraditie. De driehonderd medewerkers zijn
gehecht aan hun bedrijf en blijven daar gemiddeld negen jaar werken. De hoge
arbeidskosten betalen zich terug door de kwaliteit.
Socioloog Dirk Kaesler bevindt zich in een casino in
Wiesbaden, een omgeving die niet strookt met de opvattingen van de protestant
Max Weber. Terwijl een katholiek zich af en toe een misstap konden veroorloven
die door een biecht werd vergeven, stond een protestant zijn hele leven voor
het aangezicht van God. Hij was dan ook punctueel, betrouwbaar. Zijn beroep was
zijn roeping. Na de Entzauberung verzelfstandigden zich die eigenschappen en
pasten prima bij het kapitalisme.
Zijn collega Ulrich Beck stelt dat het Noord-Zuid conflict
zijn wortels kent in de tegenstelling tussen protestantanten en katholieken.
Stands - , professioneel - en kwaliteitsbewustzijn gaan samen bij vakarbeiders
als orgelbouwer Christhard Grummt uit München. Deze ambachtsman staat in een
lange traditie, waarin kwaliteit en een streven naar schoonheid samengaan.
De Nederlandse theatermaker Johan Simons, directeur van de
Münchner Kammerspiele, zegt dat de vraag naar profijt niet wordt gesteld. Hij
krijgt een subsidie van meer dan dertig miljoen euro en wordt geacht een
tegendraads programma te bieden. Er is een Angebot Kultur in plaats van een
vraagcultuur en een belezen middenlaag. Beck zegt dat Bildung, vorming dus,
belangrijk is in een tijd waarin de inhoud van de arbeid sterk aan verandering
onderhevig is.
Een voorbeeld van dat laatste is Arri, een fabriek waar men
camera’s produceert. Men schakelde over van een analoge naar een digitale
productie. Flexibiliteit is belangrijk in het midden- en kleinbedrijf dat de ruggengraat
van de economie vormt.
De Duitse economie is geworteld in de regio. Regionale
banken ondersteunen een windpark in Wiemersdorf, dat door burgers is opgezet en
niet werd gesubsidieerd. Beck zegt dat initiatieven van onderop een nieuw soort
democratie vertegenwoordigen, waarin grote ondernemingen het voor het nakijken
hebben. Hij was voorzitter van de Energiewende-commissie die onderzocht hoe
Duitsland zonder kernenergie kon. Ook de universiteit werkt mee. Aldus boort
men nieuwe markten aan voor duurzame energie.
Een belangrijk element in de Duitse houding tegenover
kernenergie is de bijzondere verhouding met de natuur. Historicus Bernd Ulrich
spreekt van een sterk milieubewustzijn, dat teruggaat tot de Romeinse tijd toen
een Romeins legioen verslagen werd in de donkere bossen. Volkspsychologisch
wordt de Germaanse mentaliteit onder andere verbeeld door Heinrich Heine. Beck
stelt dat Europa deel is van het eigen bewustzijn. De hereniging die in de
grondwet was vastgelegd strekt zich uit tot Europa, dat van belang is voor de
Duitse welvaart.
Jürgen Stark was tot 2011 lid van de directie van de ECB in
Frankfurt. Hij stapte op omdat hij tegen het opkopen van staatsleningen was.
Daarmee werd het zuidelijke landen te gemakkelijk gemaakt hun tekorten kwijt te
raken. De Duitse economie is een belangrijke anker, maar mag niet verzwakt
worden, want dat is fataal voor het hele continent. Vroeger stond de D-Mark
voor het Duitse bewustzijn, Merkel probeert de euro daarvoor in de plaats te
krijgen.
Hier
meer op de site van Tegenlicht.
Onderbelicht bleef de plaats van familiebedrijven in Duitsland. Die kennen een lange traditie en houden het vakmanschap in ere.
BeantwoordenVerwijderen