Het is vandaag de Internationale dag van de mensenrechten.
Aan de vooravond daarvan organiseerde Amnesty een debat over de Arabische
Lente. Het is het startpunt van de campagne Laat de Arabische Lente geen
illusie worden. Deze tekst hangt ook op het spandoek boven het podium in
Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. De zaal zit vol maar er is een livestream, al
werkt die wat betreft het geluid niet geheel perfect.
Journaliste Naeeda Aurangzeb heet het publiek welkom en
verwelkomt ook de buitenlandse gasten. De voertaal zal daarom Engels zijn. Een
mevrouw in de zaal die geen Engels verstaat krijgt uitleg van iemand die naast
haar komt zitten. Dat is meteen al nodig omdat Donatella Rovers, een Amnesty
onderzoekster, na een kwisje en een filmpje in debat gaat met Alexander
Weissink, voormalig correspondent van NRC in Cairo en schrijver van Egypte.
Habibies, Helden en Huichelaars.
Naeeda vraagt Donetella of er verschil is in Tunesië in
vergelijking met vroeger.
Donatella zegt dat er feitelijk niet veel veranderd is na
het vertrek van Ben Ali, maar dat de mensen niet meer bang zijn. Ze mocht zeventien
jaar lang het land niet in omdat onderzoeken van Amnesty niet op prijs werden
gesteld. Weissink is ‘still flabbergasted,’ hoewel er eerder situaties waren
die tot een opstand konden leiden. Ook in Egypte was de angst gebroken.
Donatella meent dat Tunesië een voorbeeld voor Egypte was. Uit de zaal komt een
vraag naar de bescherming van minderheden als Koptische christenen in de
grondwet. Weissink zegt dat zij zich bedreigd voelen. Mubarak stond tussen hen
en de islamisten in.
Er volgt een skypegesprek met een 32-jarige Egyptische
activiste en journaliste. Ze herhaalt dat iedereen verandering wil ondanks
verschil van mening over de richting waarin die moet gaan. Daarna is er muziek
van Bendir Man
uit Tunesië, die helaas onvolledig is omdat een deel van de groep nog op
Schiphol staat.
In het debat tussen Paul Aarts (Universiteit van Amsterdam),
mensenrechtenverdediger Karim Medhat Ennarah en andermaal Donatella Rovers ziet
Karim als belangrijkste bedreigingen voor de Arabische Lente het niet kunnen veranderen
van politieke attitudes en structuren en de straatrechtspraak.
Aarts maakt een onderverdeling in landen waarin de
veranderingen minder of meer succesvol zijn. Soedi-Arabië, Bahrein en Jemen
zitten aan de ene kant van het spectrum, Egypte en Tunesië aan de andere kant. Hij
noemt de opstand in Egypte geen revolutie maar een revolte. Donatella is het
met hem eens. In Libië werd gejaagd op migranten uit Afrika, alsof zij schuld
hadden aan de dictatuur van Khadaffi. De rebellen kwamen goed weg in de politiek
lastige situatie. Het was kiezen tussen de ene of de andere partij. Aarts wijst
op structurele hindernissen in Libië zoals de stateloze staat zonder civil
society en voorziet veel problemen in het veranderingsproces. Hij vindt dat
Nederland en Europa zich actiever moeten opstellen ten aanzien van Tunesië en
Egypte. Economische hulp is geboden. Karim is het met hem eens dat die hulp
niet op neo-liberale wijze geboden moet worden, maar in overleg met de
bevolking.
Een vraag uit de zaal aan Karim luidt of de Lente hem
verrast heeft of bezorgd maakt.
Karim zegt dat noch het een noch het ander het geval is. Het
verkiezingsproces duurt voort en over de uitkomst valt nog weinig te zeggen. De
revolutie is een lang proces.
Een Iraanse activiste vraagt hoe voorkomen kan worden dat de
omwenteling net als in Iran in 1979 gesmoord wordt. Karim zegt dat de Franse
revolutie ook tientallen jaren duurde. Donatella acht het normaal dat
spanningen die lang onderdrukt zijn, naar boven komen. Men moet wennen aan de nieuwe
toestand.
Na een filmpje over de betekenis van een noodtoestand zegt
de Egyptische activist Saïd, die zes weken in de gevangenis zat, op skype dat
die betekent dat je je vrijheid kwijt bent en dat het leven is als in een
onbewoonbare woestijn. Naeeda wordt ingefluisterd dat hij blauwe ogen heeft,
maar ze betwijfelt of dat echt zo is en vraagt hem dat niet, maar bedankt hem
voor zijn deelname.
Na andermaal muziek van de onderbezette Bendir Man
komen drie Nederlandse politici aan tafel: Han ten Broeke (VVD), Harry van
Bommel (SP) en Mariko Peters (GL). Op de vraag van Naeeda of ze de Lente zagen
aankomen, moesten ze allen ontkennend antwoorden.
Na de uitspraak van Peters dat de mensenrechtensituatie te
lang aan diplomaten is overgelaten, volgt een discussie over de verhouding
tussen mensenrechten en handelsbelangen. Ten Broeke zegt dat handel van groot
belang is, Van Bommel wijst erop dat die niet automatisch naar democratie leidt
en Peters dat die moet verlopen op een manier die de vrijheid bestendigt. Zij
meent dat men oogkleppen op heeft. Ten Broeke vindt de olie-embargo tegen Syrië
effectief, Van Bommel vreest dat de bevolking daarvan de dupe is en dat er meer
nodig is. Peters vindt ook het culturele aspect van belang. Ze vraagt zich af
waar de vrees van immigratie vandaan komt en vindt het een schande dat Europa
toekeek zonder iets te doen. Bij de Lente hoort een toenemend
immigrantenverkeer.
Na andermaal een flauw kwisje, betreedt Eduard Nazarski de
preekstoel en spreekt over hoop en vrees over de Arabische Lente. De situaties
zijn riskant, maar het is onmogelijk geen hoop te koesteren. Men schreeuwt om
mensenrechten. Amnesty komt daarvoor op door samen te werken met mensen aldaar
zoals Donatella Rovers en voor individuen als rechtenstudent Maikel Nabil
Sanad. Hij schreef een kritisch blog en kreeg drie jaar cel. Hij is in
hongerstaking en overleeft op sap en melk. Elke gevangene is een mens met een
naam en een gezicht. De noodtoestand moet worden afgeschaft omdat het een alibi
is voor straffeloosheid. Nazarski roept op om de petitie
te ondertekenen.
Naeeda sluit af. Als dochter van Pakistaanse immigranten
heeft ze geleerd om goed na te denken als je iets wenst. Aan vrijheid, macht of
rijkdom hangt een prijskaartje. Het vraagt om verantwoordelijkheid en mag nooit
leiden tot onverschilligheid.
Het is jammer dat er niet meer inhoudelijk gedebateerd werd
over de koers van Egypte, maar misschien komt dat nog eens.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten