Een scheids maakt geen vrienden.
Dit filmportret van de Amerikaan Barry Stevens over Luis
Moreno-Ocampo, hoofdaanklager van het Internationale Strafhof, dat in 1998 in
Rome werd opgericht, is actueel omdat zijn termijn er na zeven jaar op zit en
de Argentijn zijn laatste dagen in Den Haag slijt. Het is zijn taak om
oorlogsmisdadigers te vervolgen, maar hij is afhankelijk van de medewerking van
anderen.
De documentaire, in het Engels Prosecutor,
begint in Democratische Republiek Congo waar Moreno uit een helicopter stapt om
de dorpsbevolking toe te spreken (zie foto) en uit te leggen waarom hun dorpshoofd
aangeklaagd is. Jambo heet goedendag hier, fluistert de man die hem ontvangt, hem in.
Darfur was een moeilijke zaak. In 2003 werd de opstand tegen
Soedan genadeloos neergeslagen. Moreno wil Omar al Bashir, het staatshoofd van
Soedan, laten vervolgen en vaardigt in 2008 een arrestatiebevel uit vanwege
diens personele aandeel in de slachting. Omdat Omar het bevel naast zich neerlegt,
moet Moreno wachten tot rechters hun oordeel hebben uitgesproken. Als wraak
wijst Omar dertien hulporganisaties uit. ‘Het kan hier niet erger,’ zegt een
inwoner uit Darfur, die het IHS steunt. Omar wil een uitspraak van de
Veiligheidsraad. omdat hij vindt dat Moreno het op Afrika gemunt heeft. Moreno
spreekt de Veiligheidsraad toe, die uitspreekt dat het proces kan doorgaan, al
heeft men Omar nog niet te pakken.
Criticus Mahmood Mandani van Columbia University stelt dat
men tegenstanders nodig heeft voor een politiek compromis en dat men het geweld
bij de bron moet aanpakken. Moreno vindt echter dat de wet de grens is, waar
men niet overheen mag. In de jaren tachtig klaagde hij het Videla regime aan.
Hij dacht dat het de belangrijkste taak in zijn leven was, maar het bleek een
voorbereiding op zijn functie als hoofdaanklager van het IHS.
Het eerste proces in 2009 ging tegen Thomas Lubanga, die
kindsoldaten inzette in Congo. Na de strijd in Darfur begonnen daar oorlogen
tussen twee verschillende stammen, die vier maal zoveel slachtoffers maakten.
Fatou, zijn beoogd opvolger, ondervraagt getuigen. Ben Ferencz, aanklager
tijdens de Neurenbergprocessen zegt dat hij het gemakkelijker had, omdat alles
geregeld was. Hij wordt in dit eerste proces benoemd tot ere-aanklager.
Het IHS ontbeert de steun van de supermachten V.S, China en
Rusland. Het eerste proces kreeg veel media-aandacht. in Congo keek men mee.
Een getuige trekt zijn woorden na een schorsing in, hetgeen een tegenslag voor
Moreno is. Hij bereidt inmiddels een zaak voor tegen een van Luganda’s
vijanden, Mathieu Ngudjolo, opdat de bevolking meer vertrouwen in het Hof
krijgt. Als Moreno hoort dat getuigen bedreigd worden, gaat hij naar Congo om
met de leiders van de twee partijen te praten en de bevolking toe te spreken.
‘Mijn onpartijdigheid wordt niet gewaardeerd,’ zegt Moreno. ‘Net als in een
voetbalwedstrijd heeft een scheidsrechter geen fans, terwijl ze die wel heel
hard nodig hebben.’ Ontroerend is de ontmoeting met de moeder van Mathieu.
Een man met een missie, schreef Trouw op 2 dec. j.l. over
Moreno. In de documentaire doet hij zich voor als een schappelijke grappige
man, maar in een ander krantenartikel in het eerste katern over zijn beoogd opvolger,
de Gambiaanse Fatou Bensouda, wordt gezegd dat hij ook erg bot kon zijn en dat
zij anders leiding zal geven. ‘Ocampo staat bekend als arrogant en
dictatoriaal. Bensouda, getrouwd met een Marokkaanse zakenman en moeder van
twee kinderen, lijkt gemakkelijker in de omgang.’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten