Actrice herkent zich in het leven van Helene Kröller-Müller
In de serie Een andere
kijk op kunst, een initiatief van De Boeddhistische blik, spreekt Sarah
Marijnissen met Julika Marijn over haar theatervoorstelling Uit verdriet geboren. Deze gaat over het
leven van Helene Kröller-Müller (1869-1939), die de weg bereidde voor het
gelijknamige museum in het nationaal park De hoge Veluwe. Leo de Boer
portretteerde haar al eerder in zijn documentaire Helene, een vrouw tussen liefde en kunst (2010). Marijn voelde veel
herkenning met de vrouw die haar leven wijdde aan de kunsten omdat die zo
verbonden is met de ziel. Op het moment dat Marijn zelf ging schilderen
ervaarde ze dat sterk.
Marijn haalt een van de oneliners aan in de correspondentie
met de jongere Sam van Deventer, een leeftijdsgenoot van haar dochter. Ze
schrijft hem dat ze op haar kalender ziet staan dat de kunst de spiegel van de
ziel is. ‘Daarom houd ik zo van de kunst,
omdat zij het mooiste en beste, het meest ware van mensen brengt.’ Marijn
zegt over deze lyrische uitspraak dat Helene een gat probeerde te vullen en op
zoek was naar zingeving, zoals zijzelf. Ze kon niet goed overweg met het geloof
en hongerde naar inhoud. Ze had veel verdriet met haar dochter die ook Helene
heette en die afstand van haar nam na een conflict over Sam van Deventer.
Het museum werd geboren uit die correspondentie voortkwam,
zegt Marijn. Het kwam tot stand tijdens de Eerste Wereldoorlog, die haar als
Duitse zeer aan het hart ging. Ze ging zelfs naar Luik om Duitse soldaten te
verplegen en was toen thuis al begonnen met een privé kunstcollectie in
samenwerking met kunstbeschouwer Bremmer. Dat resulteerde in een eerste werk
van Van Gogh van wie er veel meer zouden volgen. Ook Van der Leck ontsnapte niet
aan haar aandacht. Na een gevaarlijke baarmoederoperatie ging ze in het museum
dat van de grond gekomen was, kunst verzamelen op een minder persoonlijke
grondslag.
Marijn, die de kleinkunstacademie heeft gedaan, herkent de
behoefte om betekenis aan het leven te geven. Na een rol in de soap serie Onderweg naar morgen gooide ze het roer
om en vertrok naar India om tot een verdieping van haar leven te komen. Ze kwam
terug met een nieuwe bredere blik op het leven, die in de kunst overdraagbaar
is. In de voorstelling Uit verdriet
geboren ging ze uit van de pijn in haar eigen leven. Ze heeft zelf ook een
baarmoederoperatie gehad en wist eerst niet of ze daar wel over moest beginnen,
maar het leven van Helene, die iets deed met haar verdriet, sterkte haar erin
erover te vertellen. Ze leerde dat anderen dat niet vreemd vinden maar daardoor
zelf ook naar hun verdriet kunnen gaan.
Kunst gaat over het weergeven van de worsteling van de mens
met zijn leed. Ze zoekt vooral sterke vrouwen uit het verleden uit, bij wie ze
die worsteling terugziet. Zo werd ze bij Etty Hillesum geraakt door het zoeken
naar vrijheid, zelf in het donkerte van de Tweede Wereldoorlog. Hillesum vond
de innerlijke ruimte om ook onder moeilijke omstandigheden in zichzelf aanwezig
te blijven.
Marijnissen vraagt hoe zij haar schroom overwint om
persoonlijke zaken aan de orde te stellen.
Marijn antwoordt dat de bevestiging die ze van haar publiek
krijgt, bijvoorbeeld over een miskraam, haar goed doet. Ze benadert het
onderwerp op een speelse manier met poppen van Van Gogh, Picasso en Warhol.
Marijnissen zegt dat vorm en schoonheid een vonk kunnen doen
overslaan.
Marijn bevestigt dat het om het bereiken van eenheid gaat,
dat iets goddelijks is. Anders dan de nalatenschap van Helene moet zij het
hebben van een aanraken van de harten van haar publiek.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten