Nucleaire stad bestaat bij de gratie van vele doden
IJzingwekkend zijn de oude archiefbeelden waarin we zien dat
wetenschappers gepaaid werden om in de verboden, nucleaire stad Ozjorsk ofwel
Ozersk in de zuidelijke Oeral te komen werken en wonen. Daarmee scheidden ze
zich totaal af van de buitenwereld. Familieleden die naar de vertrokkenen
informeerden kregen te horen dat ze als vermist stonden opgegeven. Journalist Gregory
Kutznetsov, vroeger met zijn familie woonachtig in de nabijgelegen stad
Tsjeljabinsk, herinnert zich dat vrienden van zijn ouders bananen meebrachten,
maar dat het niet geoorloofd was in Ozjorsk een kijkje te nemen.
De uit Iran afkomstige Amerikaanse documentairemaakster
Samira Goetschel, die tien jaar daarvoor Our
own private Bin Laden maakte, verdiept zich aan de hand van archiefbeelden,
beelden gemaakt met een verboden camera en gesprekken met betrokkenen, uitvoerig
in de problemen die de inwoners van de verboden stad ondervinden. Die hebben te
maken met de nucleaire vervuiling die aan vele bewoners van Ozjorsk het leven
hebben gekost en de levenden grote gezondheidsproblemen bezorgt. Een inwoner,
wiens gezicht afgeplakt is, vertelt dat ze vroeger tijdens schoolreisjes op het
hart werd gedrukt te zeggen dat ze niet uit Ozjorsk maar uit Tsjeljabinsk
kwamen. Een dochter dacht dat haar vader op een chocoladefabriek werkte omdat
hij altijd chocolade voor haar meebracht.
Mensenrechtenadvocate Nadezhda Kutepova, die zelf in Ozjorsk
geboren is, probeert de mensen zoveel mogelijk bij te staan en wil ook dat er
meer openheid komt over de gang van zaken in de verboden steden, waarvan er in
Rusland in ieder geval veertig bestaan. Haar moeder kwam hier op achtjarige
leeftijd naar toe, omdat haar moeder chemisch ingenieur was. Zelf heeft ze ook
een kind met een zwakke gezondheid, maar veel aandacht is daar niet voor in het
moderne Rusland. In de Koude Oorlog vond Stalin het belangrijk om tegen de
Amerikanen op te kunnen bieden en ging daartoe een nucleaire wapenrace aan. In
de kernreactor Mayak wordt de plutonium opgewerkt die dienst kan doen in
kernwapens.
In Ozjorsk werd, met gevangenen uit de Goelag als
gemakkelijk in te zetten werkers, de plutonium soms met de handen opgeveegd,
zegt de verder niet al te kritische journalist Kirillov die ook in Ozjorsk
opgroeide, zegt. Zijn vader werd daardoor niet ouder dan vijfenvijftig jaar. Afval
werd gedumpt in de rivier Techla, waardoor het meer, dat het meer des doods
wordt genoemd, zwaar vervuild is met alle gevolgen van dien. Nucleair
wetenschapster Natalia Manzurova helpt Kutepova in de stichting Planeet van de
hoop. Ze vertelt dat er een aantal ernstige ongelukken hebben plaatsgevonden
die door de overheid onder het tapijt geveegd werden. Ze deed zelf onderzoek
naar de gevolgen voor mens en natuur van de ramp in Tsjernobyl in 1986, maar de
problemen daar werden afgedaan als allergieën. Als men teveel straling had
opgelopen kon men het beste een potje bier drinken.
Kutepova werd door de autoriteiten zwaar op de hals gezeten werd,
is met haar vier kinderen naar Frankrijk gevlucht. Manzurova kan gewoon niet
verhuizen. Het leed van de mensen houdt haar erg bezig. Het voorkomen van
strontium in de Artische Zee is te herleiden tot Ozjorsk. Hierdoor staan een
half miljoen mensen bloot aan een stralingsniveau dat vier keer hoger dan
Tsjernobyl is. Hoewel onder Jeltsin meer openheid kwam, waardoor de verboden
steden op de kaart kwamen, werd die onder Poetin weer afgebroken. Mensen die
voor 1994 geboren zijn werden uit het bevolkingsregister van Tsjeljabinsk
gehaald en vallen tussen wal en schip. Journalist Kutznetsov is van mening dat
de inwoners geëvacueerd dienen te worden.
Hier
de trailer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten