Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 27 maart 2018

John Banville over Mevrouw Osmond, VPRO Boeken, 25 maart 2018


Inspirerend college over de kunst van het schrijven

Het is een hele belevenis om de erudiete Ierse schrijver John Banville (1945), onder andere van De blauwe gitaar (2015), in VPRO Boeken te zien. Jeroen van Kan praat met hem over zijn nieuwe roman Mevrouw Osmond, vertaald door Arie Storm. Het bijzondere van deze roman die dat die een vervolg is van Portrait of a lady van Henry James. Banville geeft een eigen draai aan het nog jonge leven van Isabel Archer die zich bedrogen voelt door haar echtgenoot.

Van Kan brengt het open einde van de roman van Henry James ter sprake.
Banville vertelt dat hij al eerder dacht aan een vervolg van de roman, dat zich zou moeten afspelen in Amerika waar de knappe jonge hoofdpersoon oorspronkelijk ook vandaan komt, maar wilde geen jakhals zijn. Hij vertelt verder dat zijn boeken niet echt een plot hebben, omdat het leven ook geen plot kent. Hij citeert in dit verband Wittgenstein die schreef dat de dood geen levenservaring is en dat het leven zich in het midden afspeelt. Ook Henry James zag een roman meer als een tas waar men van alles in kan stoppen, maar diens modernistische visie kreeg geen navolging. Hij vertelt ook nog hij onderdook in de hoofdpersoon en dat mannen veel van vrouwen kunnen leren.

Van Kan memoreert dat vele schrijvers waaronder Colm Toibin in De meester (2005), iets met Henry James deden.
Banville noemt James een geweldige verhalenverteller en schreef Mevrouw Osmond zonder daar zelf bewust bij aanwezig te zijn, hetgeen een opening is naar zijn opvatting dat een individu een illusie is en dat men in verschillende situatie heel anders reageert.

Van Kan vraagt of hij bang was om te vervolgen in de complexe taal van James.
Banville antwoordt dat kunstenaars egoïstische maniakken zijn, maar met hun fictie, anders dan de politici, die hij als gemankeerde kunstenaars ziet, wel de wereld kunnen redden. Tegelijk zijn kunstenaars ook nederig want ze zijn zich bewust van hun falen. Een mogelijk meesterwerk blijft tenslotte toch altijd weer een boek, dat wordt geschreven om, naar de gedachte van Samuel Beckett, beter te falen. Zelf kijkt hij met schaamte terug op zijn vroegere werk. Na elke publicatie heeft hij het gevoel dat hij naakt in de wereld staat en dat iedereen door hem heen kan kijken.

Van Kan noemt mevrouw Osmond een röntgenfoto van een personage.
Banville antwoordt dat een kunstwerk nooit af is, maar achtergelaten wordt. Door zijn ervaring met schilderen weet hij dat één streek teveel kan zijn en dat men moet weten wanneer te stoppen. Hij haalt de Britse filosoof Isaiah Berlin aan die heeft gezegd dat wat men zelf gemaakt heeft nooit iets kan zijn. Hij schetst het beeld van bloemen die er voor mensen heel wat mooier uitzien dan voor zichzelf. Als men tevreden is over zichzelf zal men geen boek meer schrijven.

Van Kan gaat in op het karakter van mevrouw Osmond.
Banville houdt van haar en ook van haar tekortkomingen. Eerst zag hij in haar een heldin, later een egoïste en onlangs beide. Door haar complexiteit is ze bijna een mens van vlees en bloed. Heel anders dan haar kille en beredeneerde man Gilbert. Haar leven doet ertoe. Ze staat op tegen onrecht. Banville noemt James de beste romanschrijver die er is. Hij beschrijft hoe het is om bewust in het leven te staan, dat vaak een lopen door de mist is. Aan het eind van de roman gooit Osmond haar leven om en neemt ze wraak op Gilbert en haar vriendin Merle.   
  
Hier een leesfragment op de site van Athenaeum Boekhandel, hier mijn bespreking van De meester, hier mijn bespreking van De blauwe gitaar.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten