Intrigerend spel rond twee bereisde Belgen met dezelfde naam
Het verhaal van de Vlaming Tom Lanoye over zijn aftakelende moeder
in zijn vorige roman Sprakeloos (2009)
lijkt nauwelijks te overtreffen. Het vervolg Gelukkige slaven over twee dubbelgangers, in ieder geval in naam,
voert ons de hele wereld rond, van Zuid Amerika naar Zuid Afrika, dat volgens
de documentaire uit 2010 van Guido de Bruyn een speciale plek heeft in het hart
van Lanoye. Vandaar dat hij uitgebreid ingaat op het leven van een zwarte
inspecteur die zich aansloot bij het niet met zoveel woorden genoemde ANC. Het
verhaal eindigt in Guangzhou, het vroegere Kanton, waar de twee Tony’s aan
tafel zitten met de malafide opdrachtgever Bo Xiang en bijna in elkaar opgaan,
zoals Lanoye meesterlijk beschrijft.
Daarvoor horen we uitgebreid wat de twee Belgische Tony’s in
twee andere continenten uitvreten. De eerste Tony is samen met de vrouw van Bo
Xiang, de grote man in Macau, een administratieve enclave in China, in Buenos
Aires, waar zij allerlei malafide transacties verricht tussen de seks en de
uitstapjes met Tony door. Deze Tony is eerder werkzaam geweest op cruise- en vrachtschepen
en weet alles van het verwennen van oudere dames. De tweede Tony, die, voor hij
ontslagen werd, als programmeur voor een bank werkte en zeer bedreven is in het
wegsluizen van geld, heeft van Bo Xiang de opdracht gekregen om hem twee zeer
prijzige hoorns van een neushoornkoe te leveren. Hij heeft alles tot in de
puntjes voorbereid en is al met zijn gedachten bij zijn vrouw en dochtertje in
Wolvertem.
In dit eerste deel dat Neergang
heet loopt het slecht af met mevrouw Bo Xiang die tijdens een neukpartij
met de eerste Tony zo hard peest dat ze het loodje legt, hetgeen verdoezeld
wordt door de meedenkende hoteleigenaresse. Na veel gedoe rond de kisting wordt
ze tenslotte naar China vervoerd, begeleid door de eerste Tony. De tweede Tony vindt
het moeilijk om het dier neer te knallen, vooral omdat de neushoornkoe ook nog
een jong heeft en als hij besluit door te zetten is een ander hem net voor. Het
blijkt een zwarte parkgids te zijn die in de lens van zijn geweer zichtbaar werd.
Terwijl hij al bezig is de hoorns van het dier te hakken wordt hij half
doodgeschoten door de tweede Tony, die daarna de de hoorns mee de grens over neemt
naar Mozambique, vanwaar hij het vliegtuig naar China neemt.
In Vereniging, het
tweede deel, komt het zoals gezegd tot een vereniging van de twee Tony’s die
hun intrek hebben genomen in een hoteltoren in Guangzhou, niet zo heel ver
verwijderd van Macau, waar een persoonsverwisseling voor de hand ligt en de
zaken zich heel anders ontwikkelen dan gedacht, zeker voor de tweede Tony die
na het diner het loodje legt. De eerste Tony meent daarop eindelijk een vrij
mens te zijn, die hem in het derde deel, Hoop,
tenslotte toch weer, voornamelijk door zichzelf, ontnomen wordt.
De taalvermogen is vooral heel groot en beeldend in het
eerste deel van het boek, zoals in de beschrijving van mevrouw Bo Xiang:
’In de normale omgang
is mevrouw Bo Xiang een en al reserve. De eeuwige glimlach die men de
oosterling toedicht is wel aan haar besteed. De korrelige laag bleke make-up
die ze elke ochtend op haar gezicht smeert over haar geschoren wenkbrauwen
heen, vertoont in de loop van de dag steeds meer barstjes, haarfijn als de
nerven in een antieke tegel. Ze volgen een dubbel patroon. Dat van haar
ouderdomsrimpels en dat van haar lachcraquelures. Een dubbele landkaart.
palimpsest van een een bewogen leven.’
De veelal korte zinnen geven vaart, de one-liners zijn
origineel net als de vergelijkingen. Verder is het opmerkelijk dat Lanoye regelmatig afwijkt van de
chronologie van het verhaal, namelijk door eerst te vertellen wat er verderop
gebeurt en daarna de ontstane leemte op te vullen.
Gelukkige slaven komt
door het beeldende vermogen van Lanoye in de buurt van Sprakeloos, vooral aan het begin van de roman waarin het
taalgebruik virtuoos is. Daaraan tippen kan het echter niet. Fictie blijkt toch minder direct dan een overrompelend portret dat uit het leven gegrepen
is.
Hier
mijn bespreking van Sprakeloos op de
site van De leesclub van alles, hier
mijn verslag van de documentaire Mag het
iets meer zijn? over Lanoye.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten