Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 9 februari 2018

Lot Vekemans over Niemand wacht op je, Nooit meer slapen, 31 januari 2018


Schrijven is vooral wachten

Pieter van der Wielen, presentator van het VPRO radioprogramma Nooit meer slapen, spreekt met toneelschrijfster Lot Vekemans (1965) over haar nieuwe productie Niemand wacht op je, waarin drie vrouwen, gespeeld door José Kuijpers, in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen, ingaan op de stand van de democratie, maar eerst gaat het over vorig werk van Vekemans en de wijze waarop dat tot stand komt.  

Van der Wielen vraagt naar het grote succes van haar toneelstukken in het buitenland, waarbij Gif (2009), over een gescheiden echtpaar dat elkaar ontmoet bij het graf van hun dochtertje, wel de koon spant.
Vekemans vertelt dat het een sneeuwbaleffect is, begonnen in 2001 toen haar stuk Truckstop via het netwerk van de theaterorganisatie eerst naar Engeland en vervolgens naar Duitsland ging. Gif werd in 2013 in Berlijn opgevoerd en daarna volgden er alleen in Duitsland al veertig verschillende versies van. Vekemans ziet dit werk als een puber, die zijn eigen weg gaat en heeft geen behoefte heeft hem verder te bemoederen. Ze ziet op trailers dat de decors vaak heel erg het zelfde zijn. In voorstellingen met talen die ze niet verstaat, voelt ze altijd precies aan waar men in het stuk is. In China speelde men eerst de Duitstalige versie met boventiteling. Men was gewaarschuwd dat het publiek rumoerig kon zijn, maar, net als in de Chinese uitvoering, was het publiek doodstil.

Van der Wielen brengt in dat zij een universeel thema aan de orde stelt.
Vekemans zoomt zover op haar onderwerp in dat de culturele verschillen verdwijnen. Ze komt bij het diep menselijke dat ze in zichzelf kan voelen. Ze doet van tevoren onderzoek over het onderwerp, maar stelt zich daarna vooral open voor wat een personage wil zeggen. Schrijven is daarmee vooral wachten. Ze put niet uit eigen ervaringen, al heeft ze het verlies van een kind wel in haar familie meegemaakt en kent ze dus de impact ervan. Ze schrijft vooral over zaken die ze zelf moeilijk vindt om te begrijpen, zoals de vraag waarom de een zo’n verlies verwerkt en een ander niet. Schrijven helpt om haar eigen machteloosheid te verminderen en angst te bezweren. Ze vergroot daarmee ook het begrip van de toeschouwer, die ziet dat er geen goede of slechte manier is om met rouw om te gaan. Tegelijk voegt ze humor toe omdat het niet de bedoeling is dat men gedeprimeerd de zaal verlaat en zij dat ook zelf nodig heeft.

Van der Wielen vraagt naar haar gezin in Brabant.
Vekemans vertelt over haar vader die in de farmaceutische industrie werkte, haar kunstminnende moeder en de vier kinderen die snel op elkaar geboren werden en elkaar verbaal vliegen probeerden af te vangen. Ze was als derde kind vooral beschouwend. Ze hoorde al snel dat iemand iets anders hoorde dan de spreker bedoelde. Vanwege haar oogafwijking werd ze weerbaar, omdat ze van haar moeder van zich af mocht slaan en alleen in het ziekenhuis werd ze zelfredzaam. Ze wist niet wat ze na het gymnasium zou gaan studeren, liep alle open dagen af en koos tenslotte voor de sociale geografie vanwege nieuwsgierigheid naar de wereld. Na het eerste jaar vertrok ze voor acht maanden naar Zuid Amerika en besefte daar dat wij in het Westen geen enkel benul hebben dat onze rijkdom voortkomt uit armoede elders.

Van der Wielen merkt op dat de maatschappij in haar werk niet voorkomt, al is Niemand wacht op je een buitenbeentje.
Vekemans beaamt dat ze in haar werk meer geïnteresseerd is in de mens, maar dat men er ook metaforen in ziet, zoals een aanklacht tegen de kapitalisering in Truckstop en de verhouding tussen wit en zwart in Zuid Afrika in Gif. Ze schreef altijd al toneelstukjes en korte verhalen, speelde toneel en dat kwam bij elkaar in een opleiding toneelschrijven van de Schrijversvakschool. Niemand wacht op je begon als een project van Madeleine Matzer, waarin zij haar desinteresse en ongeloof in de politiek kon onderzoeken. Ze zegt dat het probleem vaak niet opgelost wordt op het niveau waarop het zich voordoet en daarom zoomde ze uit naar het grotere idee over democratie aan de hand van ideeën van onder andere Hannah Arendt, Zygmunt Bauman, David van Reybrouck en Rutger Bregtman. Ze wil de mens achter de politicus zien en gelooft dat veel politici beginnen met goede bedoelingen. Het geharrewar in Den Haag staat los van het feit dat men zelf iets kan doen voor de maatschappij. Werkster Jantje (zie foto van Ben van Duin) ruimt in de voorstelling het afval op dat anderen achterlaten. Daarmee laat ze zien dat actie belangrijker is dan een mening.

Van der Wielen zegt dat politici tegenwoordig doodsbang zijn voor de burger.
Vekemans zegt dat ze bij het minste of geringste worden afgemaakt en vindt dat we het erover moeten hebben wat voor soort politiek bestel we willen. Tijdens nagesprekken na afloop van de voorstelling gaat het publiek op een hartverwarmende manier met elkaar in gesprek. Hoewel ze zelf een liefhebber is van een donkere zaal, waarin men het gebodene rustig tot zich kan nemen, ziet ze ook wel toekomst in het theater als plek om met elkaar over inhoudelijke zaken van gedachten te wisselen.  

Hier de trailer van Niemand wacht op je.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten