Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



woensdag 14 februari 2018

By Sidney Lumet (2015), documentaire van Nancy Buirski


Integere filmmaker met onweerstaanbaar oeuvre

Documentairemaakster Nancy Buirski die in 2011 met The loving story terugblikte op de liefde van een gemengd stel tijdens de jaren van segregatie in de VS, maakte vier jaar later een uitgebreid portret van de legendarische filmmaker Sidney Lumet (1924-2011) aan de hand van een openhartig interview dat hij drie jaar voor zijn dood aan filmmaker Daniel Anker gaf. Ze weeft op thematische wijze veel fragmenten uit de vierenveertig films rond dit interview, hetgeen een fascinerend beeld oplevert van een man die zijn hele leven aan het toneel en de film heeft verpand en daar interessante mededelingen over doet.

De eerste film die hij maakte was 12 Angry Men (1957), een fascinerende portret van twaalf mannen die moeten beslissen over de schuld van een zoon aan de moord op zijn vader. Lumet zegt daarover dat het niet bedoeld was als een moralistische film ook al bracht het verandering teweeg in de juryrechtspraak. Voor hem was het als televisiemaker een uitgelezen kans om een film te maken en met schrijver Reginald Rose en acteur Henry Fonda aan zijn zijde was de entree geen probleem. Elke filmmaker zegt blij te zijn dat men hem of haar een kans geboden heeft, zegt hij en dat geldt zeker voor een jongen uit een armoedig joods gezin van toneelmakers, die als kind ook al de nodige rollen speelde. New York was en bleef zijn thuisbasis. Hij zou nooit een western kunnen maken omdat de ruimte hem daarvoor te groot is. Hij houdt liever van kleine compacte ruimtes waarin verhoudingen tussen gezinsleden worden uitgelicht zoals we zien in A view from the bridge (1962) van Arthur Miller. De moraal licht er in zijn films niet duimendik bovenop, maar is het gevolg van de situatie waarin zijn personages zich bevinden.   

In zijn werk heeft hij getracht eerlijk te zijn. Hij groeide op in armoede tijdens de grote depressie en zegt daarover dat dit het plezier in het leven en de creativiteit zeker niet in de weg stond. In de film Daniel (1983) over de zaak Rosenberg, die slecht liep maar die hij nog steeds als een van zijn beste films beschouwt, laat hij de pijn zien van de zoon die moet boeten voor de ambities van zijn ouders, zoals hijzelf vroeger. Radicalen zijn voor hem mensen die iets te melden hebben en aan de basis van de vooruitgang staan, zoals Howard Beale in Network (1978). Met deze film wilde hij iets zeggen over de verloedering van de Amerikaanse ziel. Hij verzette zich sterk tegen de kadaverdiscipline die hij in het leger aantrof en stelt de waardigheid van het individu daarom voorop, zoals in 12 Angry Men en ook in Serpico (1973) te zien is. In The verdict (1982) spreekt Paul Newman als Frank Galvin zich uit en verlost daarmee zichzelf.

In zijn laatste film Before the devil knows you’re dead (2007) gaat hij verder in op de vader zoon relatie die voor hem de basis vormt voor het drama, net als andere relaties, zoals tussen de moeder en de zoon in The sea gull (1968). Volgens Lumet moet een regisseur richting geven aan een film en weten waar het in emotioneel opzicht over gaat. Dit wordt zichtbaar in The pawnbroker (1964) waarin een overlevende van de vernietigingskampen de pijn daarvan moet doorstaan en tijdens een rit met de metro de veewagens voor zich ziet waarin de joden naar de kampen gebracht werden. In Dog day afternoon (1975) wilde hij dat er niet geacteerd werd, om de toeschouwer in de juiste sfeer te brengen en de menselijke Al Pacino kon dat als geen ander. Lumet wil niet als Kazan, die hij bewondert, zijn acteurs manipuleren maar door kennis van het vak en door empathie de juiste invulling van de rol laten inzien. Goed acteren is volgens hem zelfonthullend en dat geldt ook voor een regisseur.  

Lumet begon het interview met een anekdote over een treinreis die hij vanuit Calcutta maakte. Op het perron stond een meisje van een jaar of twaalf dat door een soldaat in de coupé getrokken werd. Toen Lumet daar ging kijken, zag hij dat het meisje door alle soldaten geneukt werd, tegen betaling dat wel. Men vroeg hem of hij ook wilde hetgeen eenmaal op zijn plaats teruggekeerd de vraag bij hem opriep wat hij daar tegen had kunnen doen. Aan het eind zegt hij dat hij niet wist dat de mens zo slecht was, zelfs al zette men het meisje verderop voorzichtig weer op het perron. De vraag wat hij had kunnen doen heeft hem zijn hele leven heeft beziggehouden. Op dat moment was hij niet van plan was zijn leven op het spel te zetten, maar nu op 83-jarige leeftijd heeft hij het idee dat het leven vergevingsgezind is en dat hij wel klaar is met alle ups en downs die uiteindelijk ook gaan vervelen.    

Hier de trailer, hier mijn bespreking van 12 Angry Men, hier die van Dog day afternoon.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten