Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 19 januari 2018

Theaterrecensie: This can’t happen, Frascati producties, Toneelschuur, 17 januari 2018


Mooie aanmoediging om out of the box te durven denken

Hoe komt het dat we denken wat we denken? Veel van onze gedachten zijn afkomstig van een collectief geheugen dat nauwelijks aan de oppervlakte komt, maar dat wel onze denkrichting bepaalt en dus ook de loop van de wereld. Theatermaker Emke Idema las ooit de zin: ‘Gewoontes maken een groot deel van de wereld onzichtbaar.’ Die intrigeerde haar zo dat ze het onzichtbare in een voorstelling zichtbaar wilde maken. Ze noemt de voorstelling This can’t happen, waarin het publiek een actieve rol vervult, een spel met collectieve verbeelding en tijd. Theatermaker Sjoerd Meijer, die onlangs nog de solovoorstelling Aangepast speelde, legt op didactisch aanschouwelijke wijze uit wat dit inhoudt.

Hij toont eerst twee witte trapeziums op het podium die straks los van elkaar komen om een ruimte te scheppen voor situaties, waarin de verbeelding een kans kan krijgen. Aan de zijkant staat een glazen bak met zand dat langzaam wegstroomt. Als zandloper leeg is, is de voorstelling afgelopen. Het publiek kan dit voorkomen door in te gaan op vragen die door Meijer gesteld worden. Deze zogenaamde tijdsvragen kunnen drie minuten extra speeltijd opleveren als ze gedurende anderhalve minuut door één persoon worden beantwoordt en vijf minuten als deze persoon geholpen dan wel aangevuld wordt door anderen. Zonder deze extra speeltijd is de voorstelling met twintig minuten afgelopen.

Mijn beschrijving klinkt mogelijk nogal ingewikkeld, maar op het toneel is het glashelder, temeer omdat Meijer een proefvoorbeeld begint over een persoon die te laat binnenkomt: wie is die persoon, waar neemt hij plaats, wat gebeurt er voor opvallends als hij eenmaal zit en hoe reageert het publiek daarop? Voor de veiligheid is in het spel een dubbele bodem ingevoegd. Niemand in de zaal speelt wie hij is, maar is een vertegenwoordiger van zichzelf. Dat geldt ook voor Meijer die een persoon speelt die slechts op hem lijkt.

Deze persoon kijkt toe hoe de trapeziumvormige schotten langzaam door kabels uit elkaar gaan en plaats maken voor een witte vloer met daarboven een wit plafond. Staande op de spelvloer beschrijft hij een afbeelding die in ons collectieve geheugen gegrift staat, namelijk de landing van de eerste astronauten op de maan, al wordt die niet benoemd. De maanlander wordt verbeeld als een mechanisch insect en de vraag is, als de astronauten eenmaal achter de horizon vertrokken zijn, welk ritueel dit insect dagelijks uitvoert. Een jonge vrouw uit het publiek weet wel raad met de tijdsvraag. Ze beschrijft hoe het insect een rituele dans maakt en varkentjes in het zand tekent. Ze wordt bijgestaan door een ander, zodat de gezamenlijke inspanning vijf minuten extra speeltijd oplevert. Zo gaat het ook met andere situaties. De anderhalve minuut voor de tijdsvraag wordt aangegeven door een, door Genevieve Murphy ontworpen, wonderschoon geluid dat in kracht toeneemt als de het einde van de antwoordtijd bereikt is.

Natuurlijk gaat het niet om de spelregels. Die zijn slechts een voorwaarde om de collectieve verbeelding vorm te geven. Dit leidt, naast de fantasie over het ritueel van het mechanisch insect, onder andere tot een grappige fantasie over luchtfietser Poetin, die de toeschouwers van een parade op het Rode plein nat plast, hetgeen bij Trump de reactie oproept dat hij dat vanaf het Witte huis veel beter kan. Tussendoor zegt Meijer ook nog dat men een Ik verlang-interventie kan plegen als men ontevreden is over het verloop van het spel en dat in een meer filosofische, politieke of andere richting wil bijsturen. Zo’n interventie levert ook weer drie minuten speeltijd op.

This can’t happen had wellicht nog steeds voortgeduurd als Meijer niet vooraf had gezegd dat de voorstelling niet langer dan tachtig minuten zou duren. De tijd die op dat moment nog resteerde kon door de toeschouwers zelf later benut worden om zich thuis nog eens aan een gedachtenexperiment te wagen. De ervaring opgedaan in This can’t happen leidt er in geval toe dat men minder snel de ruis die voortkomt uit collectieve beelden en sterk gestuurd wordt door de media, voor zoete koek aanneemt, maar zelf durft na te denken. Idema levert met dit concept, dat verder vormgegeven werd door Nienke Scholts, een sterke bijdrage aan het vermogen om out of the box te durven denken en Meijer was daarbij een hele vakkundige en sympathieke gastheer.
  
Hier de site van Emke Idema met meer informatie over haar voorstellingen, hier de trailer op vimeo, waarin Sjoerd Meijer een opstelling laat zien die verbeelding kan stimuleren.De foto is van Bas de Brouwer. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten