Hoe de leegte van het individualisme te vullen
De uit Hong Kong afkomstige, Nederlandse
documentairemaakster Yan Ting Yuen (1967) was zoals vele anderen nieuwsgierig
naar een ontmoeting met de bestseller schrijver Huraki Murakami (Kyoto, 1947)
die nog nooit een interview heeft gegeven. In voorbereiding op een diner met
hem maakte ze een documentaire waarin ze, met Maasja Ooms aan de camera, alvast
Japanners ondervraagt over hun waardering voor hem. Die is groot, niet alleen onder
alle lagen van de bevolking in Japan, maar ook in de rest van de wereld. Daar
haalt men weer andere aspecten uit zijn werk, zegt een hoogleraar die de camera
inkijkt terwijl een studente achter hem op haar laptop zit te werken. Omdat
Yueng ook met Murakami wil eten vraagt ze iedereen wat de schrijver graag zou
willen eten.
Een jonge vrouw leest, zoals we vaker in de documentaire
zullen zien (zie foto), een stukje voor uit De
olifant verdwijnt (1993) en zegt daarover dat ze ervan leert over de
gestoorde balans die het gevolg is van een pragmatische levensinstelling.
Murakami geeft inzicht in de verhouding tussen de moderne en de traditionele
Japanse cultuur. Een psychotherapeute leerde door Dans, dans, dans (1988) de problemen van haar cliënten beter te begrijpen.
Een scholier van de school, waar de schrijver vroeger zelf op zat, zegt dat
Murakami de Japanse en de westerse cultuur met elkaar verbindt, waardoor
jongeren zich met zijn werk kunnen identificeren. Een ander zegt dat hij het individualisme
bepleit en aanraadt de eigen weg te volgen in een cultuur die vooral
gelijkvormig is, zoals we ook zien in de kleding van de leerlingen. De hoogleraar
vertelt dat Murakami jong trouwde en daarna in Tokio een een jazzclub begon die
nog steeds door veel fans wordt bezocht. Pas de laatste honderdvijftig jaar is
er sprake van ontwikkeling in de Aziatische samenleving, die sterk de nadruk op
de familie legde. Japanners lezen graag over onthechting, terwijl anderen in
zijn werk een antwoord vinden op de vraag hoe als individu de leegte te vullen.
Een boekhandelaar zegt dat Murakami na Norwegian
Wood (1987) bekend werd, waardoor hij zich niet meer vrij voelde en tien
jaar naar het buitenland ging. Een andere hoogleraar die graag kookt weet dat
Murakami niet van Chinees houdt, omdat hij de schrijver ooit te eten
uitnodigde.
Een fragment uit De
jacht op het verloren schaap (1982) brengt Yuen naar een schaapsherder,
maar op weg naar hem toe spreekt ze een backpacker die net uit de bergen komt,
alles van Murakami gelezen heeft en vooral van hem houdt vanwege zijn diepte. In
de bergen kwam hij in de fantasiewereld die Murakami beschrijft. De herder zegt
dat Murakami de schapen goed moet kennen en zich verbonden voelt met de natuur.
De hoogleraar zegt dat Murakami zich afzet tegen het nationalisme, een
kosmopolitische visie heeft en daarmee nieuwe mogelijkheden laat zien. De
boekhandelaar zegt dat Murakami een postmoderne maatschappij beschrijft. De
psychotherapeute spreekt van ervaringen die een eenheid vormen in een wereld
waarin de mens de weg kwijt is en geen tijd meer heeft voor zijn innerlijke
emoties met als gevolg dat de leegte alsmaar groter wordt. De hoogleraar zegt
dat Murakami in de Japanse literatuur nauwelijks genoemd wordt omdat hij geen
politiek standpunt inneemt. De psychotherapeute noemt hem betrokken bij de
mensen die de dupe zijn van de moderne maatschappij, zoals de slachtoffers van
de aardbeving in Kobe en die van de gifaanval in de metro. De hoogleraar zegt
dat vanaf die tijd zijn werk veranderd is. In de nonfictie boek Underground (1997) staat een portret van
een broer en een zus, van wie het leven door de sarine ontwricht is. Murakami
had gezegd dat hij door het gesprek levenskracht opdeed, hetgeen de broer
nieuwe energie gaf. Yuen heeft tenslotte een sushi restaurant gekozen maar nog
niet besteld omdat ze op haar gast wacht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten