Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zaterdag 6 januari 2018

Jesse Frederik over de ondergang van de verzorgingsstaat, Den Uyl-lezing 2017


Het bieden van bestaanszekerheid dient leidend te zijn voor de sociaal democratie

De Den Uyl lezing 2017 werd op 18 december j. l. uitgesproken door Jesse Frederik (1989), economisch journalist van De Correspondent en ingeleid door Rogier den Uyl, de jongste zoon van voormalig premier Joop den Uyl (1919 – 1987) die de lezing zijn naam gaf. Rogier is bestuurslid van de Stichting die het gedachtengoed van zijn vader wil vertalen naar de tijd van nu en de PvdA een duwtje in de goede richting wil geven. De keuze viel dit jaar op Jesse Frederik die net als Den Uyl geworteld is in de journalistiek, economisch onderlegd is en niet bang om dat in politieke zin te vertalen. Naar aanleiding van de documentaireserie Schuldig (2016) van Sarah Sybling en Ester Gould heeft hij zich de laatste tijd verdiept in de schuldenproblematiek.

Frederik begon zijn lezing met een verwijzing naar een gesprek dat hij voerde met Pieter Hilhorst, voormalig wethouder in Amsterdam en medelid van de Stichting, die hem uitnodigde om de lezing te houden. Frederik vroeg of Wim Kok niet ooit deze lezing hield en daarin betoogde dat de PvdA zich moest ontdoen van zijn ideologische veren. Hilhorst antwoordde dat men die weer terug wilde. Frederik was niet zo te spreken over de sociaal democratie, had ook nog nooit op de PvdA gestemd, maar wilde het publiek in de Rode Hoed wel een en ander vertellen over zijn onderzoek naar de problemen van mensen met schulden. Na de verdoemenis, volgen de verlossing en de dankbaarheid.

De verdoemenis

Hij hing zijn verhaal op aan grafisch ontwerper Sander die het al nooit gemakkelijk had, van de wal in de sloot raakte en niet, zoals in de vooroorlogse tijd van Wibaut, adequaat geholpen werd om uit de problemen te komen. Frederik noemt ook Marga Klompé, voormalig minister van de KVP, die in de jaren zestig vond dat mensen recht hadden op een leefbaar bestaan en dus op een inkomen en een huis. In de jaren daarna is de afbraak van de verzorgingsstaat ingezet en kwam de bestaanszekerheid op losse schroeven te staan. De afgelopen dertig jaar zijn we weer terug bij af. Hulpzoekenden worden eerder gewantrouwd dan geholpen, zoals Frederik illustreerde aan het verhaal van Anna die wel eens een zwarte man op bezoek had en prompt haar uitkering kwijt raakte.

De verzorgingsstaat is inmiddels zo ondoorzichtig geworden dat gemeenten zelfs formulierenbrigades inzetten om mensen te helpen de juiste ingang te vinden. Steeds meer hulpverleners zijn bezig zichzelf overbodig te maken, stelde Frederik cynisch. Hij wil terug naar de tijd dat de sociaal democratie zich ervoor inzette om mensen bestaanszekerheid te bieden. Dat is zo’n beetje het tegenovergestelde van wat staatssecretaris Jetta Kleinsma deed door jongeren hun uitkering af te pakken vanuit het idee dat ze dan zelf wel werk zouden zoeken. Frederik stelde dat die er niet is en dat jongeren vervolgens van de radar in een zwart gat verdwenen. Hetzelfde gebeurt op het ogenblik met Wajongers met goedkeuring van minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (rs).

De verlossing

De sociaal democratie dient niet bezig te zijn met lapmiddelen, maar de oorzaken van de problemen aan te pakken. Die bevinden zich niet op een individueel niveau. Niemand verdient het onder het bestaansniveau te zakken. Frederik maakte zich sterk voor een basisbaan tegen minimumloon. Er is werk genoeg in sectoren als onderwijs, ziekenhuizen, de zorg en elders.

De dankbaarheid 

Frederik vertelde dat hij veel geleerd heeft door zich te verdiepen in de schuldenproblemen. Zelf heeft hij het geluk gehad dat hij daar niet in terecht kwam en hij zou ook graag willen dat mensen als Sander een lijdensweg bespaard bleef. Tijdens zijn onderzoek verbaasde hij zich over mensen die verbaasd waren dat hij de overheid als een medestander zag. Net zoals hij verbaasd was over de uitspraak van Diederik Samson in de recente interviewbundel De neergang van de PvdA van Wilco Boom dat patiënt Nederland er goed bij lag. Frederik maakte zich daarover boos en vraagt wanneer anderen zich bij hem aansluiten.

In een reactie probeerde Clara Boonstra, directeur van de Wiardi Beckmanstichting, de oproep van Frederik te verzoenen met de bestaande opvattingen in de PvdA, onder andere door een pleidooi voor terugkeer van de Melkert banen, maar erg goed lukt haar dat niet. Pieter Hilhorst probeerde het met de vraag aan de zaal wie er ook boos was en dat waren er velen. Hij zei dat hij zelf niet zo van de woede was, maar wel basisbanen wil scheppen en af wil van de ideologie van de eigen verantwoordelijkheid. Saskia Noorman - Den Uyl die in de zaal zat, was het meest gegrepen door het verhaal van Frederik die daarop toch nog maar eens zijn pleidooi voor boosheid herhaalde.

Hier meer over de Den Uyl lezing, die in 1988 voor het eerst werd uitgesproken door dr. Soedjatmoko, een jaar later door Abram de Swaan en in 1995 door Wim Kok, hier mijn bespreking van de serie Schuldig.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten