Klassieke familieroman over niet klassieke familie
Nina Polak (1986) wordt geïnterviewd door Toef Jaeger die
het nogal druk heeft. Terwijl Toef nog een twitterinterview doet, leest Nina
alvast een stukje voor uit We zullen niet
te pletter slaan. Het fragment gaat over Schard, die graag vader wil
worden, maar daarin niet slaagt. Later legt Nina kort uit waar haar debuutroman
over gaat: een broer en een zus die terugkijken op hun jeugd in een lesbisch
gezin. De broer heet Schard, de zus Anna, de biologische moeder Marie en de
meemoeder Benya.
Meteen is er enige verwarring over de hoofdpersoon. Toef
vraagt waarom Nina een fragment over de enige mannelijke hoofdpersoon heeft
uitgekozen, terwijl vrouwen toch de hoofdrol in het boek vervullen. Nina vindt
dat de vrouwen in relatie staan tot Schard. Ze noemt het boek een klassiek
familieverhaal over een niet klassieke familie. De broer en de zus komen er in
het boek niet uit, maar Nina wilde ook geen catharsis. Ze vertelt dat mensen in
een leesclub een ontwikkeling van de personages misten. Dat klopt, want ze
zitten vast. Schard wil vader worden om nut te hebben, iets dat hem eerder als
hulp in een weeshuis in India niet lukte. De positie van de meemoeder was een
van de uitgangspunten van de roman. Benya heeft een mooie maar tragische rol.
Nina wilde onderzoeken hoe het is om moeder te zijn zonder een biologische band
met de kinderen. Schard die zijn eigen vader verloren heeft, kan Benya niet
accepteren.
Nina studeerde in New York en las daar The end of men waarin gesteld wordt dat vrouwen alles beter doen dan
mannen. Toef brengt daar tegen in dat de moeders in het boek toch op een harde
manier met elkaar omgaan. Nina erkent dat er veel sluimerende vooroordelen in
het boek zitten, zoals Schard over moslims. Hij worstelt met conventies en wil
zich daar tegen afzetten maar voelt ook de druk daarvan. Tolerantie, zegt Nina,
is vaak schijntolerantie. Het gesprek gaat verder over een recent artikel van
Nina in De Correspondent over de film
The normal heart, die laat zien dat homorechten
niet vanzelfsprekend zijn en dat er nog steeds een strijd gevoerd.
Toef vond We zullen
niet te pletter slaan lijken op Mystiek
lichaam (ook 1986) van Frans Kellendonk. Nina is daar blij mee want het is
een van haar lievelingsboeken. In die tijd was het nog niet aan de orde dat
homo’s ook kinderen kregen. Ze dienden zich op een op een andere manier voort
te planten.
Toef merkt op dat er veel ontwrichting voorkomt in het boek,
zoals in de kritiek op ontwikkelingshulp. Nina zegt dat die vooral dient om de gevoelens
van Schard te strelen. Hij schept een prettige enclave in een ontwikkelingsland
dat in chaos is. Anna is daarentegen escapistisch van aard. Zelf worstelde Nina
met de toon van het boek, die twee stemmen herbergt. Het eerste hoofdstuk
schreef ze tien maal opnieuw om waarachtigheid te bereiken. De stem van Schard
vond ze gemakkelijker dan die van Anna, wellicht omdat de laatste nogal passief
is, zoals Toef stelt. Over de twee stemmen heen ligt nog een alwetende
verteller, die enige afstand neemt.
Toef zegt dat er in het boek veel te lachen valt en vraagt
wat het onderzoek Nina heeft opgeleverd. Nina trekt slechts een
tussenconclusie. Ze heeft de tragiek van Benya verwerkt.
Op verzoek van Toef leest Nina het eind voor waarin Anna tot
haar ontsteltenis gevraagd wordt zelf moeder te worden. Toef vraagt of haar
werk voor De Groene Amsterdammer en De Correspondent invloed had op de
roman. Nina antwoordt dat filmregisseurs meer invloed hebben gehad, zoals Pedro
Almodóvar en Woody Allen, die doorklinkt in de dialogen. Ze studeerde in de VS
moderne joodse literatuur, maar vindt, ondanks de vaststelling van Toef dat angst
voor verlies een belangrijk thema is, niet dat haar boek binnen de joodse
traditie past.
Tenslotte gaat ze in op het motto ontleend aan de romantische
dichter William Wordsworth. In diens gedicht gaat het over een symbiotische
relatie tussen moeder en kind, die zich op een klif boven de zee bevinden. We
zullen niet te pletter slaan, zegt de moeder en drukt daarmee de ambivalentie uit
tussen comfort en dreiging.
Toef eindigt ermee dat ze hoopt dat Nina haar
onderzoek afrondt, al zou het voor de literatuur beter zijn als dat nog een
tijdje zal duren.
Hier
vertelt Nina Polak uitgebreid over haar roman op Lezen.tv.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten