Theaterrecensie: 4.48 Psychosis, van Sarah Kane door Wendell Jaspers, 14 september 2011

Reactie svp. Jonge vrouw ten prooi aan hels liefdesverdriet.

We zien een jonge vrouw met kort blond haar onder een felle lamp in de houding van een gehangene. Ze staat op een stoel helemaal achter in het grote kale toneel met een vloer die eruit ziet als een enorm lamswollen tapijt - maar waarin ze later ook de letters RSVP tekent - als om de onmetelijke afstand aan te geven tussen haar en de wereld. Ze draagt een jurk als een dwangbuis over haar jeans en heeft veel te grote bruine schoenen aan. Uit de bandrecorder klinkt de stem van een psychiater dan wel een psychotherapeut, die op een nogal ingewikkelde manier vraagt hoe het komt dat ze vrienden heeft en zich toch niet verbonden en eenzaam voelt.

4.48 Psychosis verhaalt over haar wanhopige liefde voor de psychiater. Hij beantwoordt die niet, omdat hij vindt dat ze een werkrelatie hebben en zij vindt van niet. Aan het eind keren we terug naar dezelfde opstelling. Sarah hangt, de psychiater praat door de bandrecorder. Het is jammer dat de stem van de zielenknijper van Jacob Derwig is, net alsof we in een aflevering van In Therapie zitten.

De marteling van de vrouw klinkt door in de muziek die een belangrijk element in de voorstelling vormt, net als de geluids- en de lichteffecten. Voor aanvang wordt gewaarschuwd voor de stroboscopische licht. Deze werpen af en toe nog een genadelozer licht op de geestelijke naaktheid van deze intelligente weerloze vrouw.

Psychosis is het relaas van een jonge vrouw aan het eind van haar latijn. Ze vertelt woedend over haar opname in de psychiatrie kliniek. Over de goedbedoelde adviezen, de domme vragen, de overdosering aan medicijnen, het totale gebrek aan inleving. Ze speelt een dialoog met een hulpverlener. Ze heeft veel ziekte-inzicht. Het ingeblikte gelach op de achtergrond na haar antwoorden maken die extra wrang.

Je zou verwachten dat de voorstelling door al haar wanhoop loodzwaar zou worden, maar het levendige spel van Wendell Jaspers houdt de toeschouwer vijf kwartier gekluisterd aan de vrouw met haar litanie tegen de onrechtvaardige wereld en vooral tegen zichzelf. Om aan zichzelf te ontkomen speelt ze af en toe met schokkerige bewegingen de rol van een poppetje uit een tekenfilm met de daarbij behorende geluidjes. Ze kan niet anders dan zich als een malloot gedragen. In ieder geval brengt ze daarmee de noodzakelijke lichtheid aan in haar pikzwarte universum. Ontroerend is de monoloog tegen het publiek over de inhoud van een gelijkwaardige relatie.

Tijdens het applaus voelt ze nog steeds kwetsbaar. Je zou een arm om haar heen willen slaan. Dat zegt iets over de overtuiging waarin Wendell Jaspers de wanhoop van Sarah Kane heeft overgebracht.

4.48 Psychosis was de laatste tekst van Sarah Kane (1971-1999). Meer over haar op Wikipedia.

Na Al mijn zonen alweer een puntgaaf product van Thibaud Delpeut.