Verhalen van foute mannen
In Zwarte soldaten, dat als ondertitel heeft Nederlanders
in de Waffen SS spreekt Joost Ceelen met zes mannen die allemaal de
verkeerde kant kozen in de oorlog. Hun reacties zijn heel verschillend, van
boos tot beschouwend en van egoïstisch tot rancuneus. De mannen vertellen hun
eigen verhaal. Af en toe stelt Joost Ceelen een vraag om duidelijk te krijgen.
De verhalen worden afgewisseld met archiefbeelden.
Jan (geboren in 1922) was recruut in kamp Amersfoort. Hij
liep daar patrouille, maar weet zich details niet meer te herinneren. Hij kwam
uit Wieringen en werd gegrepen door een oproep in Volk en Vaderland voor
Germaanse jongens. Hij voelde zich een echte Germaan. Tegen de zin van zijn
vader meldde hij zich aan. Hij wilde hij de wijde wereld in. Het pak was
prachtig, net als de driestemmige liedjes tijdens het marcheren, van vechten
wist hij niets. Na een half jaar was hij het beu en vroeg zijn vader een brief
te schrijven aan Reuter dat hij nodig was in het bedrijf, maar hij kreeg
daarvoor geen toestemming. Hij weigerde geen bevelen uit te voeren uit angst
zelf opgesloten te worden.
Klaas (geboren in 1921) kwam uit Amsterdam. Zijn vader kreeg
een uitkering. De kinderen droegen gemeentelijke kleding met drie kruisjes
erop. In het leger verdiende hij tenminste geld. Als voorman kon hij een pilsje
drinken. Ooit ontmoette hij Hitler in een café. Een geweldige kerel, die het
land opbouwde. Hij was trots op zijn uniform, voelde zich gedragen. Hij had
altijd een ploertendoder bij zich voor het geval dat. Weet van zichzelf dat hij
agressief is. Heeft een hekel aan joden. In de Jodenhoek rekenden ze teveel.
Als soldaat had hij macht over hen. Als ze zijn moeder geen aardappelen en groente
bezorgden zou hij hen aangeven.
Cornelis (geboren 1921) zegt dat hij als jonge man onrustig
was. Soldaten zijn mislukte jongens die geen plezier in hun werk hadden. Hij
werd aangetrokken door het bajonet, bewonderde de mannen. Hij kwam meteen in
een loopgraaf terecht en werd aangevallen door de Russen. ‘Waar ben ik aan
begonnen?’ dacht ie. Een medaille kan de angst niet verdoezelen. Achteraf ziet
hij terug op de grootste misdaad aller tijden.
Theo (geboren 1924) zegt dat de Wehrmacht schoot, niet zij.
Hij vocht in Rusland en weet niet wie hij verraden heeft. West-Europa heeft het
aan hen te danken dat ze niet communistisch geworden zijn. Hij wist niet wat in
een concentratiekamp gebeurde. Hij hoorde dat het om politieke gevangenen ging
die goed verzorgd werden. Hij werd tot twaalf jaar veroordeeld maar het kon hem
niet schelen. Hij vertelde dat hij dacht dat de Waffen SS een wandelclub was.
Op de nadere vraag van Ceelen waarom hij dat deed, antwoordt hij met
verbittering en teleurstelling dat het hem allemaal koud liet.
Willem (geboren in 1925) is een diehard. Zijn vader was een
NSB-er die naar Rusland ging en zijn vrouw met acht kinderen achterliet.
Hijzelf ging al op 17-jarige leeftijd naar Polen. Hij tekende zonder te weten
waarvoor. Zijn opdrachtgevers zaten binnen met hoeren, terwijl hij aan het
front vocht. ‘Eerst ikzelf,’ was zijn stelregel. Een maat wiens hoofd
kapotgeschoten was gaf hem dekking. Hij zag dat de Hitlerjugend joden
doodschoot, maar denkt er niet meer aan.
Kris (geboren in 1925) is van het Befehl ist Befehl. De
eensgezindheid trok hem aan, net als de Germaanse leer van de raszuiverheid.
Mussert opperde het idee om alle joden naar Suriname te sturen. Hij heeft nog
steeds de pest aan de rijke joden in Palestina. Hij was een van de laatsten die
de opmars van de geallieerden probeerden te stuiten. Hij heeft geen berouw, wel
veel verkeerde dingen gezien. Tijdens de rechtszaak loog hij om vrij te
blijven.
De documentaire is actueel omdat het gedicht Foute keuze door een vijftienjarige jongen zou worden
voorgedragen tijdens de komende 4 mei herdenking. Dit werd afgewezen door het Cidi en het Auschwitz comité.
Het gaat namelijk over de angst van een oudoom voor de Waffen SS in Rusland
vecht. Dat zou zomaar de beschouwelijke Cornelis kunnen zijn. Fout en goed zijn nog steeds verschillende grootheden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten