Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 5 april 2012

Hans van Pinxteren over De Essays, Athenaeum boekhandel, 3 april 2012




Omdat vertaler Hans van Pinxteren na een griepaanval slecht bij stem is, is het aanwezige publiek in de Haarlemse boekhandel muisstil om de lezing in de Perpetua-reeks over De Essays van Michel de Montaigne te kunnen volgen. Van Pinxteren werkte er  twaalf jaar aan, geholpen door een team van specialisten.

Een vijftal belangrijke gebeurtenissen uit het leven van Montaigne voor zover van belang voor De Essays, waar Montaigne in 1572 aan begon:

Allereerst zijn terugtrekking in 1570 als magistraat van het gerechtshof in Bordeaux vanwege de wrede rechtspraak inclusief martelingen. Montaigne kende de afloop van de komende heksenprocessen al en spreekt daarover in het laatste essay Over de ervaring, het favoriete essay van Van Pinxteren.
Ten tweede zijn vriendschap met vrijheidsdenker Etienne de la Boétie. Hij erft diens bibliotheek en gaat de klassieke schrijvers bestuderen.
Ten derde de burgeroorlog tussen katholieken en protestanten met de gruwelijke Bartholomeusnacht in 1572, waarin veel Hugenoten werden afgeslacht. Montaigne refereert hier niet aan, maar de gebeurtenis heeft wel zijn weerslag op zijn werk, zegt Van Pinxteren.
Vervolgens zijn reis naar Italië in 1580, nadat de eerste twee delen van De Essays af waren. Montaigne was geen kamergeleerde, maar vond het leven een belangrijke leerschool. Hij discussieerde graag en gaf liever zijn ongelijkheid toe dan een zwakkere tegenstander met zijn argumenten te verslaan. In het laatste deel vindt hij ook nog meer zijn eigen stijl.
Tenslotte het burgemeesterschap van Bordeaux. Montaigne was een bemiddelaar.  

Belangrijke kenmerken van De Essays en daarmee samenhangend de manier van vertalen:


Het zelfportret: Montaigne was de eerste schrijver die zijn eigen ik tot onderwerp van beschouwing maakte. Het boek is een lange monoloog met zichzelf. Zijn ik is exemplarisch voor alle mensen. Essayer is proberen. Montaigne trachtte de veranderlijke mens te vatten in een veranderende wereld met godsdienstoorlogen in Frankrijk, de ontdekking van Amerika die bewees dat de wereld niet plat was en de ontdekking dat de aarde niet het middelpunt was van het heelal. Hij streefde geen eenduidigheid na, maar beleefde genoegen aan tegenstrijdigheid.
Hij probeerde redelijk te blijven denken en in de woelingen van zijn tijd overeind te blijven.

De dialoog: behalve een monoloog is het boek ook een samenspraak met iedereen die hij op zijn weg ontmoet, zoals schrijvers uit de klassieke oudheid, bandieten, maar vooral met De la Boétie. Hij roept in zijn voorwoord de lezer op om zelf na te denken.

Op de derde plaats de heldere taal, waarmee Montaigne zichzelf blootlegt en die in onze tijd nog aanspreekt. Van Pinxteren wilde die zo goed mogelijk weergeven. Vertalen is de indringendste manier van lezen. Hij wilde de juiste woorden vinden voor het avontuur dat in De Essays gestalte krijgt.
Montaigne was een scepticus. Que sais je? was zijn lijfspreuk. Hij bevraagt zichzelf en hij verafschuwt elke vorm van machiavellisme.
Probleem voor Van Pinxteren was de opzet van De Essays, die in drie verschillende etappes zijn ontstaan en die door Van Pinxteren met de letters a, b en c zijn onderscheiden.

Tenslotte leest Van Pinxteren een fragment voor uit Over het logenstraffen:
‘Woorden zijn het enige voertuig waar wij onze wensen en gedachten mee kunnen overbrengen, ze zijn de tolk van onze ziel; en als dit voertuig defect raakt, zijn wij niet meer met elkaar verbonden en kennen wij elkaar niet meer. Als het voertuig ons in de steek laat, gaat al ons verkeer en gaan al onze maatsschappelijke betrekkingen verloren.’

Hier een artikel over de vertaler in de dbnl.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten