Dochters van Malakeh (2011), documentaire van Jet Homoet

Fijnzinnig miniatuur over de positie van vrouwen in Iran.

Jet Homoet is getrouwd met de Iraniër Sharog Heshmat Manech, die al vijfentwintig jaar in Nederland woont. Hij is uit Iran vertrokken, nadat Khomeini daar aan de macht was gekomen. Hij heeft zijn familie in die tijd verschillende keren bezocht, maar deze keer is speciaal omdat zijn zus Maryam (45) gaat trouwen. Rik, het zoontje van Jet en Sharog is ook mee. Het is wonderlijk om af en toe Nederlands te horen praten in dat Iranische huis, waarin de ouders van Sharog wonen met hun dochters Maryam en de iets jongere Ghazal.

Bij aankomst blijkt de electriciteit uitgevallen. De volgende ochtend maakt Maryam zich gereed om naar haar werk op een bank te gaan. Buitenshuis moet ze een hoofddoek op. Met heel wat gesluierde lotgenoten staat ze in de metro. Maryam zegt tegen haar broer die met haar meegelopen is dat op haar werk niet gefilmd mag worden. Als Sharog terugkomt in het huis, hoort hij dat zijn zoontje Rik nog niet heeft ontbeten. Hij had dat niet begrepen van de oude moeder Malakeh. De oude vader verzorgt zijn zangvogels. Sharog belt huwelijkskandidaat Akbar Sarwari voor een kennismakingsgesprek met de families.

Voor hun komst wordt het hele huis opgeknapt. Moeder heeft extra haar best gedaan voor een rijke maaltijd. Ze heeft daarvoor op de markt kip gekocht. Het valt op hoe westers de aankleding van het huis is. De westerse periode van de Sjah lijkt nog steeds aanwezig.

Ook de ideeën van Maryam zijn westers. Ze wil geen bruidsborg, een bedrag in waarde van goudstukken, die ze te allen tijde kan opvragen, maar een belofte dat ook zij kan scheiden, een recht dat in Iran alleen aan de man is voorbehouden. Haar zus Ghazal praat tijdens Engelse les over Pride and Prejudice van Jane Austen en de ideale verhoudingen tussen man en vrouw.

Sharog vond de kennismaking met de familie Sawari maar oppervlakkig. Er werd nergens over gepraat. Hij raadt Maryam aan met Akbar te praten. Dat doen ze. Ze gaan met twee auto’s de stad uit. Akbar leert Maryam autorijden door haar te volgen in een andere auto. Ze vergeet te remmen als de weg steil naar beneden gaat. Het gaat net goed. Akbar rijdt daarna voorop. Maryam heeft een clausule bedwongen waarbij zij ook kan scheiden.

Maryam werkt aan haar bruidsjurk en vertelt dat het op haar leeftijd niet gemakkelijk is om te trouwen. Ze is gewend om op zichzelf te zijn. Ze zou al eerder trouwen met een directeur van de bank, maar die schrok terug voor haar zelfstandigheid. Haar moeder toont haar fotoalbum met foto’s van haar eigen huwelijk op zeer jonge leeftijd. Ze wist niet wat haar overkwam.

Akbar heeft gebeld dat het huwelijk mogelijk niet doorgaat. Sharog wil graag bemiddelen over de rechten van zijn zus. Maryam stapt naar een advocate die zegt dat ze niet om de wet heen kan. Ze denkt erover om toch maar een bruidsborg te accepteren, maar dan wel een hele hoge. Ze is teleurgesteld. Ze gelooft ook al niet in het dragen van een hoofddoek.

De huwelijksvoorbereidingen liggen twee maanden stil. Het is inmiddels zomer. Dan besluit Maryam toch te trouwen en wel tegen de gebruikelijke bruidsborg van 24 goudstukken. Haar jongere zus Ghazal wordt verantwoordelijk voor haar ouders. Ze moet erop toezien dat ze hun medicijnen innemen en hun rekeningen betalen.

De dag na het huwelijksceremonieel en het feest heeft Ghazal slecht geslapen. Sharog maakt met een groep vrienden een wandeltocht in de bergen. De conclusie is aan de kijker. Het wordt tijd dat de groene revolutie slaagt en dat de vrouwen in Iran hun vrijheid herwinnen.  

Hier een paar dia’s. Zie ook mijn artikel over The green wave eerder op dit blog.