Theaterrecensie: De Ploeg danst op de vulkaan, 11 april 2012

Een gezinnetje op weg naar 21 december 2012.

Het werd met veel tamtam aangekondigd. De Ploeg 2012 is niet alleen een theatervoorstelling, maar een verder strekkend project met Youtube filmpjes, een forum waarop bezorgde leden hun ongerustheid kunnen delen en zelfs een Gids voor het einde der tijden, waarin we kunnen nalezen wie wat als laatste woord zei en hoe we, in wanhopige staat, een kat kunnen villen. Alles wees erop dat de familie Van der Ploeg, bekend van de gelijknamige tiendelige jeugdserie op televisie, dit keer de strijd gaat aanbinden met de ondergang van de maatschappij, al lang geleden op 21 december 2012 voorspeld door de Maya-indianen. Alleen leden van De Ploeg zullen gered worden.

De Maya’s worden ruimschoots genoemd, al denkt Pap, als Broer de ondergang van de wereld aan tafel te berde brengt, dat het gaat om een erotische kalender dan wel een nieuw soort mayonaise. Veelal zijn het echter de gebruikelijke gezinstaferelen die we voorgeschoteld krijgen met de autoritaire en gevoelsarme Pap, de zorgzame Map, de angstige en gevoelige Broer, de in zichzelf gekeerde Berrie en de eigengereide Nonkel. Alleen Buck ontbreekt. Eerst wordt gezegd dat hij overleden is, daarna is hij naar Mongolië afgereisd en tenslotte is hij ontvoerd op zijn missie als hondentrainer in Uruzgan en dat alles met de bedoeling om Map niet ongerust te maken.

Het is een snip en snap-geheel, waarin van alles langskomt in allerlei theatrale vormen met op het eind een echtelijk drama omdat Pap zijn hakken in het zand zet. Het heeft kwaliteit, zeker, maar het voldoet niet helemaal, omdat de kern nauwelijks wordt geraakt. Het is veelzeggend dat Nonkel, die zijn Donald Duck- kop afzet om als schoolmeester een tirade te houden tegen het door managers ontsleutelde onderwijs, de handen van de zaal in Haarlem stevig op elkaar krijgt.

Het begint erg fraai met een stel varkens die met de handen in de zakken onwennig knorrend over het toneel scharrelen. Tot de slachter verschijnt en de paniek toeslaat. Hij doet alsof hij geen kwaad in de zin heeft, steekt een hand uit met voer erin, dat door het minst sluwe varken wordt opgeslobberd, waarna die zich gewillig naar de slachtbank laat leiden. Een mooie allegorie van de manier waarop wij met de crisis omgaan.

Mooi is ook het stille spel in de ruimtecapsule waarin André Kuipers zich bevindt en die wordt gevraagd of hij al een meteoriet voorbij heeft zien komen of het gesprek dat de broers oefenen tussen Pap en Broer, omdat Broer wel eens van zijn vader wil horen dat hij geliefd is. Er is de absurde scène waarin Broer zegt dat hij zich beter kan verstaan met dieren en een mooi typetje van de president van de Verenigde Staten met het syndroom van Down..

Zwakker zijn scènes in de bank waar Pap zijn spaargeld gaat opnemen, dat verdampt blijkt. Hij wordt   onzeker gemaakt over zichzelf, maar gelukkig heeft hij houvast aan zijn pijp, getuige zijn leus: ik rook dus ik besta. Broer vreest dat ie straks alleen overblijft maar wordt door Nonkel gerustgesteld aangezien uit zijn ontlasting is gebleken dat hij kanker heeft en dus het einde van de wereld niet hoeft meemaken. De demente Pap die steeds weer een oud liedje gaat zingen.

Dynamiek is er zeker. Het begint met een vrolijk gezinsdansje voor het ontbijt, er wordt een scenario geschreven én tegelijk gespeeld van een gangsterfilm, er is een hilarisch scène over televisiehelden die een vergadering beleggen over samenwerking en een nog hilarischer spelletje Ik ga op reis en ik neem mee, maar het is hard zoeken naar een vlammend protest over de graaicultuur op de bijna uitbarstende vulkaan.

Het publiek schreeuwt bijna daarom. De verwachting is gewekt. Er is genoeg te zeggen, maar het blijft, behalve de tirade van Nonkel over het onderwijs, bij de actualiteit van de laatste tsunamidreiging en de storing bij Vodafone. Niets over Wouter Bos die nog altijd fier is dat hij de financiële wereld heeft gered, maar de mensenwereld in een chaos achterliet. Niets over het drietal dat af en toe achter de microfoon verschijnt, de voeten stevig in de grond geplant om omwaaien te voorkomen. De drie leden van De Ploeg die als een soort alternatief Simplistisch Verbond met blauwe armbanden om op het toneel verschijnen om Map mee te delen dat zij tot de geredden behoort, hadden zich ook kunnen voordoen als vos, rat en das die niets meer te zeggen hebben en zich hebben verschanst in het regeringshol om hun tanende macht nog zo lang mogelijk te kunnen uitoefenen, rat denkend aan een commissariaat, das bij god niet wetend hoe hij straks de gelederen gesloten moet houden, vos alle onzekerheid weglachend omdat hij, anders dan hij beweert, geheel niet in staat is om orde op zaken stellen.

Een succesvolle jeugdserie blijkt nog niet zo gemakkelijk om te zetten in een maatschappelijke satire. De Ploeg danst op de vulkaan is een gemiste kans om te zeggen waar het op staat in de aanloop naar 21 december a.s. als de lente begint. 

Hier alles over De Ploeg 2012.