Het drama van de Grote Sprong Voorwaarts.
Mao’s massamoord gaat over het drama in China,
voorafgaande aan de Culturele Revolutie, toen er minstens 45 miljoen mensen
vermoord werden. De periode staat bekend als de grote hongersnood, maar Frank
Dikötter wijst erop dat het aantal slachtoffers twintig maal zo hoog was dan
tijdens het Rode Khmer regime onder Pol Pot, dat genocide pleegde.
Dikötter werkte al in archieven, maar nam in 2006 de kans te
baat om vanuit Hong Kong de Chinese archieven over de periode 1958 -1962 te
bestuderen, die net werden vrijgegeven. Hij schrok van de spiraal van geweld
die door het land golfde. In Guangdong las hij dat in 1960 een jongen die een
handvol graan had gestolen, in een waterput werd verdronken . Een vader van een
andere jongen die een aardappel stal moest zijn zoon levend begraven en stief
zelf niet veel later van ellende.
Alles werd de mensen tijdens de Grote Sprong Voorwaarts
afgenomen, zegt Dikötter, de zweep ging erover. Mao wilde, net als Chroetsjov
de Amerikanen wilde overtreffen, Groot-Brittanië binnen vijftien jaar
overtreffen op het gebied van de staalproductie. Eigenlijk wilde hij Chroestjov
verslaan, zegt Dikötter.
Brands vraagt hem waarom men achter Mao stond.
Niemand had een weerwoord, antwoordt Dikötter. In tien jaar
tijd was alle vrijheid om zeep geholpen. Er was een zuivering in de partij
geweest. Men verwoestte huizen om het quotum aan kunstmest te verhogen, plaats
te maken voor betere huizen (die nooit kwamen), of om te zien of men geen graan
verborgen hield.
De mensen aten modder om maar iets in de maag te hebben,
maar stierven daardoor aan vreeslijke pijnen. Ze aten ook lijken. Het is door
de partij geboekstaafd wie wie opat. Soms at men zijn eigen kinderen op.
Er is geen debat in China over de Grote Sprong Voorwaarts.
Men wordt gearresteerd als men een poging doet de slachtoffers uit die tijd te
herdenken. Zijn boek is in China niet te krijgen. Dikötter zegt de Culturele
Revolutie bekender is omdat partijleider Deng daarmee wilde afrekenen, zelf
betrokken was bij de Grote Sprong en die daarom niet wilde oprakelen. Dikötter
gelooft niet in een democratische ontwikkeling in China. Het land wordt
bestuurd door rijke families die bang zijn voor de eigen bevolking. Hij ziet
veel parallellen met de Grote Sprong Voorwaarts.
De archieven uit die tijd zijn na de Olympische Spelen in
2008 weer gesloten, maar vernietigen is moeilijk omdat er veel kopieën bestaan.
Nog steeds lopen er mensen rond in T-shirts met een opdruk van Mao.
Het boek is genomineerd voor de BBC Samuel Johnson Prize.
Wilde zwanen van Jung Chang vind ik nog steeds de
mooiste fictie over drie generaties vrouwen in de moderne geschiedenis van
China.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten