Jongensachtige flapuit verpleegt ijskonijn
Persona begint en
eindigt met een projector die op het punt staat het te begeven. Ook in het
midden van de film laat het apparaat het afweten. Er komen alleen nog
onsamenhangende beelden uit, afgewisseld door breuken in het cellofaan. De
beelden van een lam dat geslacht wordt of een hand die doorboord wordt door een
spijker, zijn natuurlijk niet zonder betekenis.
De volgende sequentie betreft een slapende jongen in een
mortuarium opstelling. Hij ligt onder een laken en leest Held van onze tijd van Lermontov. Hij wendt zich van de camera af
en strijkt later met zijn hand over het scherm met een afbeelding van een vrouw
erop, in wie we later zijn moeder herkennen.
Ingmar Bergman vertelt in Persona de geschiedenis van Elisabet Vogler, een bekend actrice die
na een burn-out stom en half verlamd in het ziekenhuis ligt en haar
verpleegster Alma. Ze heeft zoals meteen al bliikt haar ziel niet op de tong.
Ze is een blonde meid van vijfentwintig jaar en verloofd met Karl-Henrik. Haar
supervisor in het ziekenhuis vraagt alma hoe het met Elisabet gaat. Alma vraagt
zich af of zij de geschikte persoon is om zo’n diva te verplegen.
Als Alma voor Elisabet een hoorspel opzet, wordt Elisabet
nijdig. Het is een van haar weinige reacties. Ze hult zich gewoonlijk in
stilzwijgen. Ze kan een brief van haar zoon, die door Alma wordt voorgelezen
niet aanhoren en verscheurt diens foto. Als ze alleen is loopt ze rond in haar
kamer. Ze schrikt van televisiebeelden van een Vietnamees die zichzelf in brand
steekt.
De supervisor denkt Elisabet te doorgronden. Als behandeling
stelt ze een verblijf voor samen met Alma aan zee. Alma vertelt daar over een
vroegere relatie die niet echt was, behalve haar pijn toen het uitging. Elisabet
leent haar een luisterend oor. Op vakantie met Karl Henrik was ze een dag op
het strand met Katarina. Ze lagen beiden naakt in het zand en werden begluurd
door twee jongens. Katarina had wel zin in een nummertje en trok alma daarin
mee. Later die dag vrijde ze onbeschermd met Karl-Henrik. Ze liet een abortus
uitvoeren omdat ze beiden geen kinderen wilde. Na dit verhaal huilt ze, omdat
ze niet weet wat ze deed. Veel meer dan een troostend gebaar kan er bij Elisabet
niet af.
Elisabet communiceert met brieven die Alma wegbrengt. Als ze
ziet dat een van de brieven, gericht aan de supervisor, geopend is, leest ze
die. Ze schrikt van de manier waarin Elisabet haar seksuele ervaring doorbrieft
en analyseert. Er ontstaat spanning in de relatie tot Alma het niet meer
uithoudt en open kaart speelt met Elisabet. Ze heeft de brief gelezen en is
nijdig over de loslippigheid en de arrogantie van Elisabet. Ze voelt zich
misbruikt. Als Elisabet begint te lachen is ze helemaal overstuur. Ze praat
over zijn wie je bent. In het theater is dat ongetwijfeld moeilijk. Elisabet is
op haar teentjes getrapt en loopt weg.
Inmiddels is er ook
een man met een zonnebril op het toneel verschenen die de naam Elisabet roept.
Hij blijkt de man van Elisabet te zijn. Als hij weer weg is, reconstrueert Alma
de geschiedenis van Elisabet die erg veel lijkt op haar eigen ervaringen.
Zodanig dat het moeilijk is onderscheid te maken, zoals mooi uitgebeeld in het
gezicht van de vertelster. Onze persona is dan ook een masker dat we dragen en
dat uitwisselbaar is.
Alma laat zich echter niet klein krijgen. Ze slaat Elisabet
om te verhinderen dat ze in haar macht komt. Daarna laat ze haar ‘niets’
zeggen. Dan is het goed. Daarmee eindigt het verblijf. De jongen van het begin veegt
weer met zijn hand over het gezicht van zijn moeder op het scherm. Kortsluiting
geeft aan hoe de verhouding ligt, maar betekent tegelijk het einde van de film.
Persona is een
lange, boeiende dialoog in zwart wit tussen twee vrouwen met mooie rollen van Bibi Andersson
(Alma) en Liv Ullmann (Elisabet). Hier de trailer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten