Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 16 juli 2012

Filmrecensie: The Last Station (2009), Michael Hoffman


Het leven en de leer

De schrijver Tolstoj leefde tijdens zijn latere jaren op het landgoed Jasnaja Poljana in onmin met zijn vrouw, de gravin Sofia. Hij was geradicaliseerd en vond dat het particulier bezit afgeschaft diende te worden. Sofia was het daarmee oneens. Ze vreesde dat er niets van hun bezit zou overblijven. Tolstoj had een spirituele beweging achter zich gekregen, de Tolstojanen.
The Last Station, een titel die ook kan worden opgevat als de laatste statie, begint in 1910. Tjertkov, de leider van de Tolstojanen zit in zijn kantoor in Moskou en kan daar niet weg vanwege huisarrest. Hij stuurt de jonge Valentin Boelgakov, die zich graag wil aansluiten, uit op onderzoek. Hij geeft de jongeman een dagboek mee waarin hij precies moet opschrijven hoe de zaken zich op het landgoed ontwikkelen en hoe Sofia denkt.

Valentin verblijft in een gemeenschap van Tolstojanen in Teljatinki, op twee uur rijden van Jasnaja Poljana. Hij maakt kennis met Masja die daar in de keuken werkt. Meteen de eerste ochtend brengt ze hem zijn ontbijt op bed. Valentin wordt in verwarring gebracht omdat de Tolstojanen erg preuts zouden zijn. Als hij onder spanning komt te staan moet hij niezen.

Dit gebeurt ook tijdens zijn kennismaking met Tolstoj. De graaf is goedmoedig en vraagt hem, tot verbazing van Valentin, naar zijn indrukken, naar zijn ideeën, naar zijn leven en naar zijn gezondheid. Tijdens een wandeling zegt Tolstoj dat hij in zijn jeugd een vriendin had, Kalja, met wie hij onstuimige nachten beleefde. Sofia beaamt dat Tolstoj op zijn leeftijd hoereerde en Valentin vraagt zich af waarom hij het niet zal aanleggen met Masja.

Dat het leven anders is dan de leer vormt een belangrijk onderwerp in de film. In de figuur van Valentin wordt dit aanschouwelijk gemaakt. Hij is nog maagd maar wordt verliefd op Masja, hij staat achter de ideeën van de Tolstojanen maar wil ook graag Sofia ter wille zijn, die hem op haar beurt ook opdraagt een dagboek bij te houden over de verkoop van de rechten van de boeken van haar man.

Sofia heeft haar man hard nodig. Zonder hem is ze wanhopig. Ze heeft een haat-liefde verhouding met hem en kan nijdig worden als ze ziet dat iedereen om haar heen hun conversaties en twisten in boekjes noteert. Als Tolstoj bekend maakt dat hij van het landgoed vertrekt voor zijn rust, gooit ze het servies aan diggelen. 

Er worden boeiende conflicten in de film uitgevochten. Die gaan over persoonlijke liefde of opoffering voor een ideaal, collectief of particulier bezit.

Helaas is het einde overdone. Tjertkov doet er van alles aan Sofia weg te houden bij de stervende Tolstoj in een wisselwachterswoning naast het spoor in Astapovo. Wellicht wilde Hoffman met een dramatische afloop een groot publiek bereiken, maar het doet wel afbreuk aan het verhaal, net als de Engelse taal overigens.

The last station, naar een gelijknamige roman van Jay Parini, is een rustige film met de passende pianoklanken, maar zou het vanwege alle heftige dramatische verwikkelingen ook als toneelstuk goed doen, al zouden we dan wel de sfeervolle beelden van het Russische platteland met zijn berkenbossen missen.

Prachtige rollen zijn er van Helen Mirren en James McAvoy, maar vooral van Cristopher Plummer (zie foto), die de vaderlijkheid, de schalksheid en de narrigheid van Tolstoj mooi in beeld brengt.

In de aftiteling lezen we dat Sofia toch in 1914 de auteursrechten van de boeken van Tolstoj verkreeg en dat Valentin zich later in Praag vestigde.

Hier de trailer

1 opmerking: