Nederland museumland
Brands memoreert dat de socioloog Willem Schinkel in 2008
een van de zomergasten was en toen zinnige dingen zei over integratie. Dat
vindt Schinkel zelf ook: het wordt voorgesteld alsof de samenleving een
exclusief domein is dat wordt belaagd door nieuwkomers, terwijl die er gewoon
bij horen. Integratie zelf is al een politieke term.
In zijn nieuwe boek De nieuwe democratie. Naar andere
vormen van politiek (2012) schetst Schinkel een beeld van Nederland als
museumland. Net als Europa speelt het geen rol meer in de wereld, heeft het
zich teruggetrokken, is het in zichzelf gekeerd en koestert de oude tijd als
een museumstuk. Men zet poortjes bij de ingang. Nieuwkomers dienen zich aan te
passen, hetgeen in strijd is met de idealen van de Verlichting. Het gaat ons
alleen nog om de collectie. We vergeten de politionele acties en denken
selectief. We willen niet weten hoe de producten gefabriceerd zijn waarmee onze
winkels vol liggen. Het zijn producten van lijden.
De politiek is gedepolitiseerd en tot probleemmanagement
geworden. De economische crisis is een natuurverschijnsel. Onze democratische
vrijheid stelt niets voor zonder alternatieven. De neoliberale ideologie doet
het voorkomen of zij geen ideologie is. De overheid heeft de financiële markten
gedereguleerd en moet dus de hand in eigen boezem steken. De staatsschuld wordt
voorgesteld als een hard feit maar is een mythisch begrip. Vroeger was die
groter.
Dit is de eerste crisis sinds tweehonderd jaar waarbij
jongeren het straks minder zullen hebben. Iemand die een reactie geeft via
internet vraagt zich af of hebzucht niet een oorzaak is voor de crisis.
Schinkel is het daarmee eens. Hij stelt het groeidenken voor als Operatie
Obesitas. De inzet op groei en het voorbij gaan aan de oikos, de
ecologie, is destructief. Er ontstaat een existentiële crisis als groei, zoals
tegenwoordig, niet meer gegarandeerd kan worden. In Spanje is een
jeugdwerkloosheid van veertig procent, in Griekenland, Portugal en Ierland is
het niet veel beter. Jongeren kiezen vanwege de onzekere vooruitzichten voor
migratie.
De overheid bezit geen middelen om de financiële markten te
doorzien. Het Centraal Plan Bureau kan wel allerlei voorstellen doen maar die
zijn een slag in de lucht. De rechtvaardiging van bezuinigingsmaatregelen
ontbreekt. Menselijk handelen speelt geen rol. De flash crash werd veroorzaakt
door computers. Door het museum Nederland lopen draden die af en toe kortsluiting
maken. De aard van de kapitalistische economie wordt niet ter discussie
gesteld.
De boosheid van mensen is vooral politiek, meent Schinkel.
Politici praten de mensen naar de mond. De oppositie komt met hetzelfde bedrag
aan bezuinigingen als de regering. Het populisme biedt een manier waarop de
democratie zichzelf scherp houdt en komt op in tijden van depolitisering. Het
reaal populisme van de PVV leidt de aandacht af van de werkelijke problemen.
Fortuyn gaf het volk meer inspiratie, gaf vorm aan het volk, weliswaar in een
museale vorm maar niet de mensen naar de mond pratend. Democratie is een
narcistisch spiegelspel geworden dat lange termijn doelstellingen uit het oog
verliest. Desolidarisering met de armsten in de wereld, psychiatrische
patiënten en andere behoeftigen is het resultaat.
Schinkel bepleit een kritisch nationalisme met een nieuw
soort Raad van State, die een platform vormt naast de massamedia en de
financiële markten die ongeagendeerd de macht hebben. De verkiezingen zijn een
gebrekkige procedurele vorm van meebeslissingsrecht. Het publieke belang is ermee gediend dat andere systemen in
stelling worden gebracht. Via panels kunnen thema’s als ecologie aan de orde
gesteld worden. De politieke partijen hebben afgedaan, zijn uitgespeeld.
Een mooie boodschap vlak voor de verkiezingen die weer een
heel circus met oneliners en incidenten op de been brengt. Gelukkig zijn er nog
denkers in ons land met een visie, waarmee zij jongeren kunnen inspireren. Als zij de handreiking aannemen, krijgen
ze wellicht meer in plaats van minder.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten