Filmrecensie: Travelling actors (1940), Mikio Naruse

Eenvoudige, grappige film over twee acteurs die voor paard spelen

Japanse films uit de begintijd van de cinema kennen vaak een ontroerende eenvoud. We zien dat in de films van Ozu, maar ook Mikio Naruse is een meester in ongekunsteldheid. De manier waarop twee artiesten in de film Travelling actors met elkaar omgaan is een lust voor het oog. Hun kameraadschap heeft de onschuld van die van kinderen.

Travelling actors begint met een affiche dat ergens in een dorp buiten Tokyo wordt opgehangen. Dat aankondiging dat het dorp bezocht zal worden door een theatergezelschap wekt meteen beroering. Langs de weg staan veel mensen als het gezelschap in rijtuigen, getrokken door paarden het dorp in komt. Kikugoro, de leider van de groep die al keurig uitgedost is, wordt met veel achting toegesproken.

Tijdens de repetitie loopt een tweetal acteurs als paard. Senpei en Ichikawa hebben het warm onder het dek dat de huid van het paard moet voorstellen en besluiten na afloop een ijsje te gaan eten. Senpei is meteen helemaal in de ban van de serveerster. Ze maken een praatje met haar en zeggen dat ze geen clowns zijn, maar acteurs.

Tijdens het optreden hebben ze, net als het publiek, veel last van vliegen. Ze foeteren op elkaar omdat ze vinden dat de ander zijn rol niet goed gespeeld heeft. Het maakt nogal een verschil of men de voorste of de achterste is. De rol van de achterste is niet zo moeilijk. We horen later in een ander dorp van het tweetal dat het vijf jaar kost om de rol van voorste te kunnen vervullen, al zegt Senpei tegen twee geisha’s, die geïnteresseerd zijn in de verrichtingen van de twee en beloven naar de uitvoering te komen, dat hij het in twee jaar kan.

In dat andere dorp wordt geld opgehaald om de voorstelling te financieren. Het gezelschap komt hier aan met de trein. De plaatselijke kapper is bereid om bij te dragen omdat het theater ervoor zorgt dat er meer toeristen in de streek komen. De kapper wil daarvoor ook een rol spelen in de productie, maar in zijn dronkenschap valt hij over het paardenhoofd, dat daardoor kapot gaat. Een poging om het te laten repareren loopt uit op een mislukking. Het hoofd lijkt meer op dat van een vos. De leider van de groep zegt dat men daarop een echt paard neemt. Ichikawa kan voor het beest zorgen en Senpei krijgt een ander rolletje in de voorstelling.

Het tweetal is niet blij met de gang van zaken. Verongelijkt horen ze het applaus dat in de speelruimte opklinkt. Ze voelen zich misdeeld dat ze droge crackers te eten krijgen terwijl het paard zich te goed doet aan sappige wortels. De geisha’s die naar de voorstelling kwamen, waren verbaasd dat de acteurs niet meespeelden. Daarop laten ze zien dat ze nog beter zijn dan een echt paard. In een mooie scène paraderen ze keurig voor de dames langs en draaien om een paal. Overmoedig geworden jagen ze het echte paard uit zijn hok en gaat het op de vlucht achterna. De kapper belandt daarbij in de goot langs de weg.

De scènes zijn veelal kort en worden onderbroken door kleine momenten waarin de camera op zwart gaat. Ongetwijfeld heeft dit te maken met een gebrekkige techniek maar het voegt wel het nodige toe aan de charme van het vertoonde.

Hier mijn bespreking van Tokyo Story van Yasujiro Ozu.