Novelle van Boon met krachtige emotie vertolkt
Menuet van Louis
Paul Boon uit 1955 gaat over de moeizame verhouding tussen een tobberige man en
een doenerige vrouw, die extra onder druk komt te staan door een jong
dienstmeisje. In de Vlaamse novelle komen de bittere verhalen van het drietal afzonderlijk
aan de orde. Regisseur Liliane Brakema heeft gekozen voor een scenario van Tom
Blokdijk, geschreven voor de gelijknamige voorstelling van ZT Hollandia in
1997. Daarin worden de afzonderlijke verhalen met elkaar verweven.
Desalniettemin blijft het nog steeds een beschouwing over het driejarig
huwelijksleven, waarin het echtelieden elkaar gevangen houden. De lenige
bewegingen van het meisje geven de sterk verbale voorstelling enige lichtvoetigheid.
De uitgangssituatie wordt met triomfantelijke muziek
neergezet in een boeiend decor, dat op een uitstalling lijkt in een meubelhal,
waaruit ontsnappen niet mogelijk is (zie foto van Phile Deprez). Daarin staat de man met gebogen hoofd
vooraan op een ledikant, heft de vrouw kort de handen en doet het meisje bovenop
een kast een dans waarbij zij al haar energie vrijmaakt. Vervolgens krijgen we
eerst een deel van het verhaal van de man te horen, die op geladen wijze vertelt
over zijn eenzame werk in de ijskelders. Dat illustreert hij onder andere aan de
hand van een anekdote over zijn lunch. Hij verzamelt bloemenplaatjes in de
repen chocolade, die hij eigenlijk niet eens lekker vindt. In de wereld voelt
hij zich niet thuis. Op zijn rommelzolder knipt hij akelige krantenartikelen
uit, waarin de verschrikkingen van de huidige samenleving tot uiting komen.
Zijn vrouw naait kinderkleren om een centje bij te verdienen en kan hem niet
opwinden, anders dan het meisje, dat vanaf de kast af en toe naar hem kijkt. Daarna
geven het meisje en de vrouw hun visies, net zoals de novelle aangeeft, alleen worden
de aparte verhalen steeds meer aaneengesmeed.
De persoonlijke gesteldheden worden ook fysiek weergegeven.
De man doet moeizame klauterpartijen in het matkleurige decor, waarbij hij net
aan op de been blijft, terwijl de standvastige vrouw vooral op haar plaats
blijft en het schoolmeisje behendig van het ene naar het andere meubel glijdt.
Voor haar is het leven nog een speeltuin. Ze lapt de geboden van kerk en school
aan de laars en zoekt nieuwe wegen, al is het voor haar niet duidelijk waar die
naar toe voeren. Inhoudelijk staat ze dichter bij de zintuigelijk ingestelde man
en tart ze de vrouw met vragen, die haar geduld op de proef stellen. De vrouw
houdt niet van vragen. Ongezonde weetgierigheid kan het leven alleen maar in de
war schoppen. Ze kijkt liever uit naar de dag van morgen, al zegt de man dat zoiets
zinloos is in het licht van de dood.
De toestand, waarin het drietal opgesloten zit, wordt nijpender
als de vrouw zwanger blijkt van haar zwager die haar naaiwerk verhandelt. De
man weet nergens van, maar het meisje is op de hoogte van het overspel. De
vrouw voelt zich naar, omdat ze bang is dat haar man haar zal verlaten. De man
vreest een kind te krijgen, dat net zo onbeholpen in het leven staat als hij
zelf. Uiteindelijk zorgt de geboorte ervoor dat de man en het meisje dichter
tot elkaar komen, al betekent dat geen verwijdering tussen de man en de vrouw.
Boon laat zien hoe mensen het ook in moeilijke omstandigheden met elkaar kunnen
uithouden.
De beeldende tekst van Boon is de basis van een spel dat met
steeds meer emotie over het voetlicht gebracht wordt. Het Vlaams biedt daartoe
de nodige directheid. Een mooi voorbeeld van de menselijke ellende is een
anekdote die de man vertelt over een kermisattractie met een schuin
ronddraaiend vlak, waarop men moet proberen zich staande te houden. Ooit had
hij de spil in het midden te pakken maar werd ruw weggestoten door een sterker
iemand.
De man wordt gespeeld door Bert Luppes en het meisje door
Lien Wildemeersch. Zij stonden in 2015 al samen op het toneel in de fraaie voorstelling
Hotel Malaria. Chris Thys voegt daar
als de vrouw een mooie toon aan toe. Alleen is het de vraag of Thys en Luppes
misschien te oud zijn om twintigers te spelen, zelfs in aanmerking genomen dat
getrouwde mensen in de jaren vijftig al gauw hun jeugdigheid verloren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten