Overvloed aan beelden die de cirkelgang van het leven
verbeelden
Samsara is een woord in het Sanskriet dat in cirkels
ronddraaien betekent en dat in het boeddhisme de betekenis heeft gekregen van
het verwijlen in de cyclus van geboren worden en dood gaan, steeds opnieuw tot
men de cirkel van het lijden doorbreekt. De Amerikaanse filmmaker Ron Frike,
die eerder tekende voor Baraka (1992)
heeft dit begrip toegepast op zijn lange documentaire. We zien dan ook anderhalf
uur lang veel opnames van processen die geen einde kennen, zoals het werk aan
de lopende band en de precies op elkaar afgestemde bewegingen tijdens massale
parades. Zelfs het ronddraaien van jonge Tibetaanse monniken ondersteunt dit gegeven.
Vijf jaar filmde Fricke in vijfentwintig landen en het resultaat mag er zijn.
De natuurlijke landschappen speelt een belangrijke rol in de
documentaire. Vanaf de vulkaanuitstorting tot het woestijnzand, die beide een
symbolische betekenis toegedicht kunnen worden. Op de aarde ontstaan tempels,
soms te erg mooi van kleur, zoals in het begin van de trailer te zien is, maar
gelukkig blijft Fricke niet hangen bij nepachtige voorstellingen. De wijze
waarop monniken een tapijt volgens de voorschriften van een yantra inkleuren,
is prachtig om te zien. Dat vinden de jonge monniken ook die eerder aan de
gebedsrol draaiden en daarna op de binnenplaats van het klooster hun
derwisj-achtige dans deden.
Verbindend zijn de verschillende fragmenten zeker. Het wordt
na een tijdje een leuke bezigheid om te proberen te raden hoe Fricke verder
gaat. De voortgang is eerder associatief dan logisch maar kent toch een zekere
voorspelbaarheid. Verweerde koppen in het zand leiden tot vervallen holwoningen
en die weer naar de verwoesting van delen van New Orleans na de ramp met
Katrina. Een nog sterkere sequentie is die waarin Aziatische werknemers een
strijkbout in elkaar zetten, gevolgd door het assembleren van auto’s en het
slopen daarvan. Daarna komt de bio-industrie aan de beurt, een van de grootste
vormen van lijden die op onze wereld bestaan. Droevig zijn de beelden van
kippen dicht op elkaar gepakt in een betonnen ruimte die door een tractor
opgeharkt worden en in kisten terecht komen. De operaties ten gevolge van
obesitas zijn een voortvloeisel van onze manier van consumeren. Sekspoppen en
paaldanseressen lijken zusjes van elkaar. Een geisha plengt na enige tijd toch
nog een traan.
Nauwelijks te voorspellen is de overgang van tatoeages op
gezichten van Afrikanen naar de drukte op snelwegen. Om het effect te vergroten
speelt Fricke zijn film soms ook in een hogere versnelling af. Het verkeer in
grote steden vormt een voortdurende keten in de avonduren. Heel bijzonder is
een begrafenis van een man in een levensgrote revolver. Daarna schenkt Fricke
ons een blik op de beangstigende wapenindustrie, gevolgd door een, aan zijn
hoofd verminkte officier, voor een oorlogskerkhof. Als niemand naar het front
gaat, komt er ook geen oorlog, dacht ik daarbij.
Muziek speelt in deze verder woordloze film een belangrijke
rol en ondersteunt de beelden. We horen Tibetaanse hoorns, niet alleen als we
naar een klooster kijken, maar ook als een professor zijn gezicht en later ook
zijn haren met klei insmeert en steeds meer verwilderd raakt. Een groep vrouwen
in de een Zuid Amerikaanse gevangenis wordt onthaald op swingende muziek van
een grote groep in het oranje geklede mannen. Een treurige stem begeleidt het
zoeken naar waardevolle materialen op een vuilnisbelt. Een prachtige vrouwelijke
Afrikaanse stem brengt een aanstekelijk lied ten gehore, terwijl we beelden
zien van vrouwen die hun last op hun hoofd dragen.
Zo is er nog heel veel meer te zien en te beleven, wanneer
men in een meditatieve stemming is en zich naar de veelsoortige kanten van onze
wereld wil laten meevoeren. Tenslotte keren we weer terug naar de hoornblazers
in Tibet. De yantra wordt door de monniken gewist en het krijt in een kom
gedaan. De ogen van de op de hoes van de dvd godin sluiten zich. Alleen het zand blijft
over.
Hier
de trailer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten