Recensie: Wij drieën (2010), Julia Blackburn

Openhartig relaas over een moeilijke jeugd.

Gezinnen zijn er in vele soorten en maten. In de meeste voltrekt het leven zich volgens gangbare patronen, waarbij de persoonlijkheden van de gezinsleden voor de eigen inkleuring zorgen. In Wij drieën, een autobiografisch verslag van Julia Blackburn met als ondertitel een familiekroniek, gaat gaat het om een bijzonder gezin. Een gezinnetje beter gezegd, want Julia bleef enig kind. In haar geval vormde het gezinsleven geen kabbelende levensperiode, maar werd ze chaotisch heen en weer gezwiept op hoge golven door ouders die elkaar veel leed toebrachten en uiteindelijk uit elkaar gingen.

Julia Blackburn (1948) is de dochter van Engelse ouders die in de tweede wereldoorlog trouwden. De opvoeding speelt zich af in een welgesteld milieu, waarin de verloedering is toegeslagen. Haar vader Tom Blackburn is een aan alcohol en pillen verslaafde dichter, die ook nog eens vreemd gaat, moeder Rosalie een nymfomane beeldend kunstenares. Beiden vinden kunst belangrijker dan het gezin. Rosalie vreest zelfs dat Julia haar voorgewende liefde doorziet. De ouders botsen hard op elkaar omdat vader Tom zijn seksuele bevrediging buitenshuis zoekt. Zijn therapeut vond diens seksuele escapades niet verwerpelijk, maar voor zijn kunst belangrijk.

Natuurlijk heeft het gedrag van de ouders te maken met hun eigen opvoeding. Julia gaat terug naar hun jeugd, die in beide gevallen problematisch was. Zo had Tom een slechte band met zijn vader, een predikant die uit Mauritius kwam. Zijn penis werd ’s nachts afgekneld waardoor hij later niet tegen intieme aanraking kon. Rosalie was onder andere getuige van seksueel misbruik van haar oudere zusje Boonie door haar vader.

De opgelopen trauma’s van haar ouders werden aan Julia doorgegeven. Zij moest vaak tussen beide komen om haar moeder te beschermen tegen de drift van haar vader. Door Julia’s geschreeuw, dat een signaal van onmacht moet zijn, werd zij in therapie gedaan bij dokter Kollestrom, een klassiek psycho-analyticus, maar veel begrip van hem oogstte ze niet.

‘Dokter Kollestrom luistert zo goed als hij kan, maar ik heb het gevoel dat het hem boven de pet gaat. Hij begint steeds over mijn dromen, alsof die mij kunnen helpen.’

Als ze eens haar droom heeft verteld en daarop geen reactie krijgt, kijkt ze achterom en ziet dat de dokter in slaap gevallen is.

Na de scheiding neemt Rosalie mannelijke pensiongasten in haar huis op om een affaire met hen te beginnen, waarbij Julia niet gewenst is. Later drijven de verhoudingen met de pensiongasten een wig tussen moeder en dochter. De Zwitserse Paul geniet van de spanning tussen moeder en dochter en doet zijn best die te vergroten. De architect Geoffrey verruilt de moeder zelfs voor de dochter. Julia en Rosalie strijden nog bij zijn doodskist om de waarheid over hun verhouding met hem.  

De wonden die Julia in haar jeugd opliep, worden zichtbaar gemaakt met verwijzingen naar haar dagboeken, naar brieven en ook naar faxen die ze aan haar toenmalige Nederlandse vriend, de kunstenaar Herman schreef, die inmiddels haar echtgenoot is.

Aan het eind van de hoofdstukken lezen we in latere faxen aan Herman over de in een rustiger vaarwater gekomen, meer verzoenende verhouding tussen Julia en haar moeder, die 1999 aan het eind van haar levensweg kwam.

Soms komen de herinneringen en de notities in het dagboek niet met elkaar overeen zoals over Geoffrey. Julia had geen idee dat de pensiongast seksueel geínteresseerd in haar was, maar leest in aantekeningen van haar moeder, die hij had gezegd dat hij graag haar dochter wilde neuken.  

De onbarmhartige werkelijkheid wordt door Julia Blackburn zonder voorbehoud uit de doeken gedaan. Het is knap dat zij de ellende te boven is gekomen en daarover dit boek heeft kunnnen schrijven, maar er blijft toch een wrange nasmaak achter, zowel over hetgeen haar in haar jeugd is overkomen als vanwege de bijna klinische manier waarop zij die beschrijft.