Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



woensdag 25 januari 2012

Frits de Lange, IKON, 23 januari 2012

Het groeiproces van Frits de Lange.

Hoogleraar ethiek Frits de Lange loopt aan het begin van Het vermoeden langs een portret van zijn grote held Dietrich Bonhoeffer, op wie hij promoveerde. De Duitse Bonhoeffer was een modern theoloog , die de mondige wereld erkende.

Annemiek Schrijver begint over de stroom boeken die De Lange publiceerde. Hij zegt dat schrijven een manier is om overeind te blijven en vorm te geven aan het bestaan. Zijn laatste boek In andermans handen, over flow en grenzen in de zorg (2011) is een neerslag van de dagelijkse realiteit. We zijn van elkaar afhankelijk, of we willen of niet. Het is een pleidooi voor de compassie die in het leven aanwezig is.

In plaats van door te gaan op de compassie, vraagt Schrijver naar de ervaring van De Lange die zich ingesponnen in een web van afhankelijkheden voelt. Naast verbondenheid maakt dat ook verantwoordelijk. De Lange blijft nogal algemeen over het belang van het individu. Hij zegt dat er geen instituties meer zijn, waarop iemand kan terugvallen en dus moet men het wel zelf doen. Dat wordt prangender naarmate de bevolking vergrijst. De Lange zelf is eerlijk over het feit dat er bij hem wel eens een depressie op de loer ligt. Hij overwint die door aan een nieuw boek te beginnen. Hij ziet op tegen de dood omdat hij dan anderen moet loslaten.

Schrijver bestookt hem met vragen. Het lijkt alsof er een kijkcijferkanon in de hoek staat, die klaar staat om te schieten als er een stilte valt. De Lange spreekt over de ontwikkeling van de mens als groeien en wedergeboren worden, maar relativeert zichzelf door de uitspraak: hoor wie het zegt. Met het ouder worden is hij wel minder ambitieus en in religieuze zin minder dogmatisch, meer op de ervaring gericht. Groeien doet pijn, met het ouder worden moet je je veiligheden opgeven. Als je dat niet doet word je een verbitterd mens. Het groeiproces zit ingebakken in de gereformeerde traditie. Zijn moeder zong psalmen achter het aanrecht. God is de Werkelijkheid waaraan je je overgeeft. Zijn oude godsbeeld is gesneuveld.

Hij leest een fragment voor uit Wachten op God van de filosofe Simone Weil, aan wie hij geslingerd is geraakt. Hij kwam haar op het spoor omdat hij predikant in Parijs was en haar werk per meter kon kopen. Hij is geraakt door haar beschrijving van de eindeloze ruimte tussen God en mens die tegelijk overbrugd wordt door de nog eindelozer liefde van God. Het wordt een soort tekstverklaren tussen twee godsgeleerden, waarbij eerdere uitspraken nog eens herhaald worden.

Liever had ik De Lange gehoord over het begrip compassie, dat tegenwoordig weer volop in de belangstelling staat. De theologe Karen Amstrong baseert haar ideeën erop, het CDA neemt het begrip als richtsnoer. In de afgelopen decennia leek compassie niet veel meer in te houden dan de neiging om hulpbehoevenden een schop onder de kont te geven, stelt De Lange in Compassie is niet voor watjes (Trouw, 21 januari 2012). Het is echter een ethiek voor sterke mensen, die, in een tijd die alleen maar op passie lijkt te drijven, de morele waarde van emoties en verbondenheid herontdekken. Compassie is niet iets wat je doet, maar wat je overkomt. Valkuilen zijn sentimentalisering, zelfopoffering, willekeur en paternalisme.  

Hier een interview met De Lange over zijn laatste boek, hier het fragment van Simone Weil.   

Geen opmerkingen:

Een reactie posten