Freek de Jonge, Zomergasten, 20 juli 2014

Vertrouwen, discipline en concentratie als voorwaarden voor een goed leven

Freek de Jonge beet de spits af in dit seizoen van Zomergasten. Ongelukkigerwijs werd zijn ideale televisieavond verstoord door de ramp met de MH 17 boven Oekraïne. Het maakte de uitzending anders, zei hij, maar hij kende het gevoel. Na de wiegedood van zijn kind stond hij twee dagen later ook weer op de planken. Later in de uitzending bracht het hem op zijn afgestomptheid, een gevolg van zijn vak: om zijn werk te kunnen doen, kon hij zich niet te veel laten afleiden door wat er in zijn omgeving gebeurde. De komst van zijn kleinkinderen, en speciaal het kleine meisje met een hartafwijking, maakte dat hij meer contact met zijn gevoelens kreeg en zijn verdriet meer toeliet.

De vliegramp kwam nog even terug in beelden van het Journaal van de vorige dag waarin een commandant van de separatisten onderzoekers van de OVSE op norse wijze wegstuurde van de rampplek. Het deed Freek denken aan acties van de SA in de Tweede Wereldoorlog. Hiermee wordt elk recht ondermijnt. Een bedenkelijke ontwikkeling die door Freek als een bedreiging werd gezien voor de westerse beschaving en waar omtrent een maand later nog steeds geen enkele oplossing in zicht is.  

De fragmenten liet hij voorafgaan door twee appetizers: een stukje met de jonge Charlie Chaplin uit 1914, vlak na de introductie van de camera en een stukje, honderd jaar later met klokkenluider Edward Snowden. Freek knoopte er een betoog aan vast over de emanciperende werking van de camera, die inmiddels onze bewaker is geworden, al heeft die ook wel weer goede kanten, zoals de mogelijke opsporing van de daders die MH 17 uit de lucht schoten.

Het eerste fragment betrof The story of the weeping camel (Byambasuren, 03) over het leven in de Gobi woestijn en een muzikaal ritueel om een kameel dat haar jong verstoten heeft weer tot verzoening te brengen. Als Freek niet weet hoe hij moet handelen, gebruikt hij beelden van deze arcadische samenleving om zijn beslissing op te baseren. Hij zette deze film af tegen de documentaire Inside Out (2013) waarin een Franse graffitikunstenaar een indianengezin uit North Dakota helpt bij het verwerken van de zelfmoord van hun zoon. Ook in deze verwoeste cultuur biedt de kunst troost.

Vertrouwen in elkaar is de basis en hem bij zijn geboorte meegegeven, zei Freek in een uitzending dat steeds meer weg had van een college, waarbij de rol van de presentator weggedrukt werd. Freek illustreerde het eerste fundamentele element voor een gezonde menselijke ontwikkeling aan de hand van de documentaire die Wim Wenders maakte over Pina Bausch (zie hier mijn bespreking van deze prachtige documentaire), waarin een man steeds een vallende vouw opvangt.

Daarna komt discipline. Iets daarvan was te zien in de hilarische documentaire Vlaamse velden van Hans van der Meer, waarin veteranen aan het voetballen zijn. Dat gaat heel anders dan in het huidige profvoetbal dat ontkomt in de regels. Des te meer beoefenaren, des te minder etiquette, stelt Freek, al zal dat ook wel met het huidige tijdsgewricht te maken hebben, waarin mensen zichzelf steeds meer moeten laten zien.  

Vervolgens, als derde element van een gezonde uitgroei, is concentratie nodig, een heilig element, volgens Freek. Helaas worden kinderen tegenwoordig te snel afgeleid door allerlei prikkels. Hij acht het een taak voor het onderwijs deze waarden bij te brengen, al denk ik dat goede leerkrachten weinig anders doen. In een fragment over Tiger Woods en in de documentaire The choir werd de trits duidelijk gemaakt. De golfer beleefde een gloriemoment en vrouwen van uitgezonden Britse militairen naar Afghanistan deden vertrouwen, discipline en concentratie op in een koor. Schaduwkant is wel dat de huwelijksrelaties na terugkeer van de mannen niet gemakkelijk zullen zijn. Freek zou daar ook nog wel een documentaire over willen zien.

Helaas pakte het vooropgezette plan van Freek matig uit. Stichten is zijn tweede natuur, maar het gesprek was daarom nogal rommelig en zelf kwam hij ook niet gemakkelijk uit zijn woorden. Het leek wat op praatprogramma’s waarin zijn zegje vaak ongelukkig uitpakt. Een angry old man is toch wat anders dan een angry young man, constateerde hij zelf. Wat dat betreft was zijn raad verstandig dat men, om de echte Freek te zien, maar naar zijn shows moet komen, die hij bij leven en welzijn nog lang wil blijven maken.