Meisje met een voorliefde voor wiskundige raadsels
Ionica Smeets (Delft, 1979) is wiskundige en wetenschapsjournaliste
en brengt daarmee een ander geluid voren in het programma dat na een kwart eeuw
af en toe aan bloedarmoede begint te lijden. Het is vooral een vrolijk geluid
vooral dat Smeets laat horen. Haar mond is voortdurend in een lach gekruld en
ze neemt de kijker daarmee in. In het filmpje waarin ze zichzelf vooraf
introduceert noemt ze haar keuze voor de gekozen fragmenten een ode aan de
slimheid ofwel aan de nerds, tot wie zij zichzelf ook rekent. Ze typeert deze
groep als intellectueel bezig op beta gebied en enthousiast. Dat laatste is zij
zeker, al zie ik nerds eerder als wat neuzige types die de ogen ononderbroken op
hun beeldscherm gericht houden. De bevlogenheid die Smeets ook noemt is eerder
op hen van toepassing: nerds gaan verder waar anderen afhaken, zijn monomaner
en houden ervan het zichzelf moeilijk te maken. Veel fragmenten slaan ook op
dit menstype, zoals een wiskundige die de maten van het ananashuisje van Sponge
Bob op waarheid onderzoekt of de Britse wiskundige Marc du Santoy die voor de
BBC een serie uitzendingen over wiskunde maakte. Voor Smeets was de elegantie
van een onweerlegbare bewijs over priemgetallen een doorslaggevende reden om de
informatica in te ruilen voor wiskunde.
Smeets, die zelf gepromoveerd is in de getaltheorie, begint de
uitzending met een wat flauw filmpje van een Amerikaanse komiek die de
betrekkelijkheid van grotere getallen laat zien, maar het commentaar van Smeets
dat grote getallen - bijvoorbeeld in de miljoenennota - vaak weinig zeggen als
het verband ontbreekt, is interessant. Leuker is cabaretier Kees Torn die een
lied heeft gemaakt waarin het publiek steeds de regel moet afmaken met een
bepaald woord. Het blijkt dat dit woord een Engelse vertaling moet zijn van een
voorafgaand Nederlands woord. Zo wordt ik
aai omdat I als zodanig wordt uitgesproken. Torn verklapt dat hij zes jaar
met het lied bezig is geweest. Duidelijk een voorbeeld van iemand die het
zichzelf niet gemakkelijk maakt. Smeets zag de show in Maassluis toen ze daar als
kassameisje werkte. Ze had zelf ook een aspiratie naar kleinkunst, maar koos
daar niet voor omdat ze voorvoelde dat ze als wiskundige en
wetenschapsjournaliste beter tot haar recht zou komen. Ze is ervan overtuigd
uit dat men moet doen waarin men goed is.
Ze laat een filmpje zien van de ultieme alfa John Greene die
videofilmpjes maakt voor zijn broer Hank die aan de andere kant van de
Verenigde Staten woont, maar die door veel anderen worden bekeken. De korte
filmpjes gaan in een razend tempo, maar Smeets heeft daar weinig moeite mee.
Het daaropvolgende gesprek met Wilfried de Jong gaat over de waarde van
internetcommunities, waardoor elke jongere uit een willekeurig Fries dorp
tegenwoordig gelijkgestemden kan vinden. Ze is ook zeer gecharmeerd van Nederlands
eerste computerprogrammeur Edsger Dijkstra, die eenvoud voorstond. Om dat weer
terug te krijgen zou de huidige ontwikkeling op computergebied voor een groot
deel moeten worden afgebroken en dat zit er vanwege de grote financiële
belangen niet in.
Boeiend was een fragment van een lezing van Richard Feynmann,
waarin die met de nodige twijfel over de begripsvermogen van zijn publiek de
verhouding tussen wiskunde en natuurkunde aan de orde stelt. Smeets ziet hem
als een intellectueel net als C.P. Snow, die zowel natuurkundige als schrijver
was en daarmee een brug sloeg tussen alfa- en betawetenschappers. Helaas is de
kloof tussen de twee groepen alleen maar groter geworden. Dit blijkt ook uit een
fragment van de DWDD waarin twee wiskundigen zich uitlaten over een nieuw
gevonden oplossing van een wereldraadsel van een Australische wiskundige.
Smeets zou zich niet lenen voor dit soort exercities, al vindt ze het wel waardevol
om haar vakgebied onder de aandacht te brengen bij het grote publiek. Er zijn
grenzen.
Grenzen zijn er ook aan het inlevingsvermogen van de kijker.
Het gezicht van Smeets vertoont steeds meer dezelfde trekken. Misschien komt
dat ook door de passieve houding van De Jong die op het eind bekent dat hij vreesde
niet bij Smeets te kunnen aanhaken. Het is een thema dat Smeets zelf ook vertrouwd
is. Als studente van de TU Delft miste ze zelfvertrouwen toen ze als ingenieur naar
Leiden kwam om getaltheorie te gaan studeren. Ze hoorde in een show van Micha
Wertheim dat men in zo’n geval kan bluffen en maakte daar dankbaar gebruik van.
Ze kan zich vinden in de stelling van de zwarte sterrenkundige Neil deGrasse
Tyson dat het kracht vereist voor zwarten en vrouwen om in een blanke
mannenwereld binnen te komen en zich daar staande te houden. Zelf koos ze
daarom wellicht liever voor de journalistiek dan voor pure wetenschap. Ze merkt
het maatschappelijke krachtenveld op als ze haar vierjarig zoontje met een roze
rugtas naar school laat gaan.
Als De Jong opmerkt dat ze zelf toch ook allemaal fragmenten
met mannen heeft gekozen, antwoordt Smeets dat het nu eenmaal allemaal mannen
zijn die op haar vakgebied de dienst uitmaken. Voor de verandering toont ze een
fragment van en met de maker en hoofdrolspeelster uit de serie Girls, die zichzelf durft te zijn tegen
alle weerstanden in.
Ze komt uit bij haar lievelingsschrijver Kurt Vonnegut die
in Slaughterhouse V vol mededogen
over het bombardement op Dresden schreef en daarbij SF gebruikte voor de
noodzakelijke lichtheid en bij Leo Vroman die behalve een verdienstelijk wetenschapper
en dichter ook een prachtige echtgenoot voor Tineke was. Smeets wordt hierdoor ontroerd
en wil het liefst van alles samen met haar vriend op die manier oud worden. Ze
onthult dat de ratio helpt om de emotie te temperen, bijvoorbeeld als het erom
gaat de vaste relatie boven een verliefdheid te stellen en bepleit meteen dat
het goed is om eerdere relaties aan te gaan om de uiteindelijke relatie beter op
waarde te kunnen schatten.
Ze sluit af met een slotfragment uit de nogal sentimentele
Australische dansfilm Strictly Ballroom
(1992) waarin een afwijkend dansstel laat zien dat men kan winnen zonder te
voldoen aan de standaardnormen. Als Smeets somber is, zet ze dit fragment op.
Dat ze hiermee ook haar moeder een leuk verjaardagscadeau bezorgt, verraadt dat
ze uiteindelijk een lief, kwetsbaar meisje is dat zich met enthousiasme en liefde
voor raadsels een weg baant, maar aan het grote levensraadsel nog nauwelijks is
toegekomen.
Hier de blog Wiskundemeisjes met artikelen die ze
samen met Jeanine Daems voor de Volkskrant maakt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten