Een van de jongens (2013), documentaire van Dorothée Forma

Jonge verzorgster in een supermannelijke omgeving

Met Een van de jongens wordt Martine Hulsman bedoeld, een veertiger die in het leger werkt als humanitair geestelijk verzorger, zoals dat vroeger in katholieke kringen voorbehouden was aan een aalmoezenier. Martine verleent bijstand aan het 42 Pantserinfanterie Bataljon van de Limburgse Jagers, in de volksmond afgekort tot 42 LJ. We zien het bataljon zich voorbereiden op een oefening van drie weken in Duitsland. Martine gaat, anders dan in echte gevechten, ook mee, maar blijft een gemilitariseerd burger. Zoals een kapitein aan het eind van de documentaire zegt, verdwijnen de problemen van de soldaten niet tijdens zo’n oefening.

Die problemen liggen, zo vertelt Martine, liggen op het vlak van uitzendingen naar crisisgebieden, de machteloosheid om niets te mogen doen, maar ook op het gebied van relatieproblemen, zoals met het thuisfront. Veel militairen komen uit probleemgezinnen, hebben een lage eigenwaarde en vinden in het leger een vangnet. Daar is niets mis mee. Ze wil er voor hen zijn. Omdat ze niet valt onder de bevelsstructuur kan men gemakkelijker tegen haar aanpraten, al is er nog wel een drempel te nemen in deze macho cultuur.

Ze vindt de camera lastig, vertelt ze aan Dorothée, maar hoopt wel dat ze kan duidelijk maken waar haar werk uit bestaat. Vaak zien we haar wat rondhangen bij de soldaten, informeren hoe het gaat, de stemming peilen. Ze doet, om een band met de soldaten te krijgen, mee aan een stormbaan en wordt daar letterlijk op handen gedragen. Zoals zij bewondering heeft voor de soldaten, zo hebben de soldaten achting voor deze knappe, vrolijke vrouw. Ze meent dat vrouwen door het supermannelijke van het leger worden aangetrokken, al zeggen soldaten zelf dat ze in het café niet meteen omhelsd worden, dus dat is wel iets van Martine.

Ze vindt de basishouding van de soldaat interessant. Het gaat daarbij om risico’s nemen en verantwoordelijkheid nemen. Tijdens een les aan soldaten in opleiding vraagt ze in hoeverre ze zich al soldaat voelen. De meesten missen nog dat gevoel omdat ze nog weinig hebben meegemaakt. Later gaat het over zaken betreffende leven en dood, onder andere aan de hand van videobeelden. Het doden van een ander roept vaak walging op en het is niet iets waar een soldaat gemakkelijk over praat. In de opleidingsgroep gaat iedereen voor zelfbehoud. Martine die haar afstudeerscriptie als geestelijk verzorger heeft geschreven over het verwerken van het doden van een ander, noemt het een intieme ervaring en geeft daarbij als kader aan dat het doden van een vijand moet passen binnen de opdracht en binnen het eigen geweten.

Een soldaat die werd uitgezonden in het kader van Isaf in Afghanistan, vertelt op een tankwagen gezeten over een aanslag met een bomvest, waarbij veel slachtoffers gemaakt werden. Bewoners raapten de ledematen van hun kinderen op en namen die in een doek mee naar huis. Hij is er nog steeds niet uit. Ook niet over de lijken en de schreeuwende gewonde kinderen in een primitief ziekenhuisje. Hij kan er moeilijk woorden voor vinden, maakt zich minder druk over zaken die niet essentieel zijn.

Martine studeerde eerst Russisch, verdiepte zich in de Groot Servische gedachte en ging tolken in Bosnië, waar ze het effect van oorlogvoeren meemaakte. Zes jaar later begon ze aan de opleiding voor geestelijk verzorger. Een televisie-uitzending over de problemen van uitzendingen was de aanleiding. Ze heeft inmiddels een jong kindje dat ze meeneemt naar de basis in Oirschot. Ongetwijfeld wordt dat daar in een crèche opgevangen. Op de vraag van Dorothée wat een humaniste in het leger moet, antwoordt Martine dat ze bijvoorbeeld iets wil verbeteren aan de positie van de vrouw in Afghanistan. Ook als ze niet achter de missie staat, gaat ze toch mee om de manschappen bij te staan.

Hier een trailer op de site van Humandoc.