De menselijke kant van een onoplosbaar conflict
Frans Timmermans, voorzitter van de jury, leest voor waarom Grillroom Jerusalem van P.F. Thomése de Bob den Uyl-prijs, een initiatief van de VPRO voor het beste reisboek, in de wacht heeft gesleept. Thomése komt meteen achter de coulissen vandaan waar zich ook de andere genomineerden bevinden. Dat is wel eens anders geweest, zegt Wim Brands met enige trots.
Frans Timmermans, voorzitter van de jury, leest voor waarom Grillroom Jerusalem van P.F. Thomése de Bob den Uyl-prijs, een initiatief van de VPRO voor het beste reisboek, in de wacht heeft gesleept. Thomése komt meteen achter de coulissen vandaan waar zich ook de andere genomineerden bevinden. Dat is wel eens anders geweest, zegt Wim Brands met enige trots.
Thomése is vooral blij omdat hij geen reiziger is én omdat
hij Bob den Uyl heeft gekend. Hij vertelt dat hij eens voor de angstige en veel
rokende Den Uyl een slof sigaretten kocht omdat de schrijver de tabakszaak niet
in durfde.
Brands vraagt Timmermans naar diens favoriete reisboek. Hij
heeft er veel maar werd door Brands Among the believers van V.S. Naipaul
opgedrongen, dat een permanente zoektocht is naar het eigen ik. Met een soort
lego bouwstenen construeert Naipaul zichzelf.
Thomése komt uit op Homage to Catalonia van George
Orwell, over zijn ervaringen tijdens de Spaanse burgeroorlog die een knauw
waren voor zijn trotzkistische ideeën. Zijn hooggestemde ideeën werden teniet
gedaan bij het zien van al die buitenlandse rotzakken, die daar vochten.
Timmermans memoreert dat Sartre en Gide tot heel andere
conclusies kwamen na een reis door de Sovjet Unie in de jaren dertig. Sartre
bleef geloven in het communisme, Gide zag een boevenbende.
Thomése zegt dat een schrijver een zekere naiviteit nodig
heeft om onbevooroordeeld te kunnen kijken.
Timmermans vindt dat Thomése daarin heel goed geslaagd met
de neerslag van zijn reiservaringen in Israël in 2010 samen met enkele andere
schrijvers op uitnodiging van het UCP, United Civilians for Peace, dat een
dwarse blik op het vastgelopen conflict wil bevorderen en mensen uit hun
stellingen wil krijgen. Het boek zette hem op het verkeerde been.
Volgens Thomése is het conflict pas interessant waar het
over de mensen zelf gaat. Iedereen in zijn groep was geshockeerd. Anders dan
een schoolreisje naar Bethlehem in de kersttijd werden ze geconfronteerd met landje
pik praktijken van zionisten in Oost- Jerusalem, waardoor Palestijnen vogelvrij
worden verklaard. Volgens hem wordt een goede kijk op het conflict verhinderd
omdat we in termen van oplossingen denken voor iets dat niet oplosbaar is.
Timmermans beaamt dat ook Palestijnen minder in een twee
staten oplossing zien. De tragiek is dat niemand het voor hen opneemt, ook de
Egyptenaren niet. Een uittocht bij Gaza blijft uit.
Grillroom Jeruzalem wordt volgens Thomése heel
verschillend gelezen. Sommigen zien er steun in voor Israël, anderen voor de
Palestijnse zaak.
Timmermans vindt het frustrerend partij te moeten kiezen.
Meningsvorming is niet mogelijk. Iedereen heeft een vastgeroeste mening. Het is
van belang om een sterke overtuiging te toetsen aan de feiten, zoals George
Orwell deed of André Gide.
Thomése voelt zich steeds minder een reiziger, herkauwt
liever achter zijn bureau, al deed hij wel research voor zijn nieuwe boek in
Shanghai, zegt hij als een leerling tegen meester Wim. Timmermans spreekt van
de spanning tussen Fernweh en heimwee.
Thomése kijkt anders tegen het conflict aan sinds hij er
geweest is. Hij leest de krantenartikelen met andere ogen. Het probleem is
toegankelijker geworden.
Brands heeft naar aanleiding van Grillroom een
theorie bedacht over de aard van het conflict. Hij refereert aan het essay van
Anton Blok Narcisme van de kleine verschillen, waarbij de verschillen
tussen vergelijkbare groepen enorm uitvergroot worden, zoals tussen Katwijkers
en Noordwijkers.
Timmermans zegt dat het probleem bij de fanatieke kolonisten
ligt, die tien procent van de bevolking uitmaken. De regering zou afstand van
hen moeten nemen.
Thomése zegt dat buitenstaanders door het conflict worden
aangetrokken zoals vliegen op de stroop. Hij zou nog wel eens terug willen. De
sfeer is er beklemmend maar je hebt er nooit a dull moment.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten