Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 7 april 2017

Theaterrecensie: Het leven is droom, Toneelschuurproducties, Toneelschuur, 6 april 2017


Vermakelijk en vervreemdend schouwspel over menselijke illusies

Na uitstapjes naar de moderne Engelse (Ashes to ashes van Pinter) en de Zweedse maatschappij (Stilte van Norén) en naar de Griekse oudheid (Smekelingen van Euripides), vervolgt regisseur Olivier Diepenhorst zijn  tournee met een excursie naar het zeventiende-eeuwse Spanje. Hofdichter Pedro Calderón de la Barca schreef in 1635 het mysterieuze koningsdrama Het leven is droom, dat de strijd verbeeldt tussen een oude Poolse koning en zijn verstoten zoon die zijn hele jeugd in een grot vastgeketend heeft gezeten en daarna één dag de kans krijgt om te tonen of hij bij machte is de taak van zijn vader over te nemen. Zo niet dan staan een neef en een nicht uit Moskou klaar om de troon te bestijgen. Dat laatste speelt overigens in dit drama met vele intriges slechts als een ideaalbeeld in het hoofd van de koning. De twist tussen neef en nicht gaat daartoe te diep. In ieder geval levert Het leven is droom een vermakelijk en tegelijk vervreemdend schouwspel op over illusies die mensen najagen en dromen die werkelijkheid lijken of omgekeerd.

Nog voor aanvang van de voorstelling loopt het zevenkoppige gezelschap rond tussen de kleren die in een voddenmassa op de grond liggen, alsof ze op zoek zijn naar kledingstukken waarmee ze hun rollen nog beter kunnen invullen. Kleren maken de man en de vrouw, ook aan de zeventiende-eeuwse Poolse hof, waarin ieder zijn of haar aandeel in het ongeluk heeft en er altijd wel wat te klagen valt. Sigismond (Krisjan Schellingerhout), de allertreurigste, staat er in zijn onderbroek verloren bij. Het enige dat hem ten dienste staat is een gele sluier die door de scherpzinnige bediende Clotaldus (Joep van der Geest) wordt gebruikt om Sigimond terug te halen als hij teveel belangstelling heeft voor de als man vermomde Rosaura (Julia Akkermans). Deze edelvrouw is uit Rusland gekomen om zich te wreken voor een onrecht dat haar is aangedaan en stuit per ongeluk op het ongelukkige schepsel. De lompen spelen ook een fraaie rol als koning Basilius (Titus Muizelaar) in een fraaie donkerrode mantel het woord neemt om met drie redenen uit te leggen waarom zijn zoon de troon mag uitproberen. De groep gaat niet alleen op de knieën, maar maakt zich onzichtbaar tussen de vodden, bediende Clotaldus voorop. Nog later vormen ze een kleurig element in het luchtkasteel dat op podium verrijst, vlak nadat Rosaura haar ware identiteit bekend heeft gemaakt en nog voor ze zich weer vermomt, als kamenierster dit keer.

Opnieuw is de vierde Toneelschuurproductie vormvast. Dit keer heeft dat te maken met de verzen van Calderón, die door Eric Coenen in 2007 magistraal in een nieuw jasje zijn gestoken na de eerdere vertaling van Dolf Verspoor. Rijm en het metrum laten te midden van alle zelfbeklag veel ruimte voor taalgrappen. Rosaura, die later recht door zee en met een blinkend zwaard voor haar eigen eerherstel zal strijden, krijgt meteen de lachers op haar hand met haar opmerking dat men de ellende juist opzoekt om de opluchting te ervaren die het gevolg is van het uiten ervan. Dit soort humor houdt het drama licht. Dat geldt ook voor de rol van Klaroen (Bart Bijnens), de kompaan van Rosaura, die zijn oor te luisteren legt, veel aan de weet komt, daardoor wordt opgesloten en vervolgens door de zich onontkoombaar in lettergrepen opdringende groep wordt aangezien als troonopvolger, of in zijn eigen woorden: gesigismondiseerd. Zijn verbazing dat men blijkbaar daar iedereen die men opsluit een kans op de troon gunt, is een mooi voorbeeld van deze lichtheid.

De muziek van Stan Verberkt, die opklinkt als geluiden in een grot, versterkt het ronddolen van Sigismond tussen de kledingstukken, die later in het luchtkasteel unheimische schaduwen in het door zaklampen beschenen duister werpen. De koningsdag waarop Sigismond door de groep wordt aangekleed en op de schouders genomen (zie foto van Pieter van een Boogert), vormt dramatisch gezien een van de sterkste scènes uit de rijke voorstelling. De hallucinerende beschouwing van Sigismond over zijn ervaring van één dag geeft het nodige te denken over het menselijk streven naar macht. Het is alleen jammer dat de Spaanse dichter de behoefte had om harmonieus te eindigen. Een vervreemdend einde had de toeschouwer nog meer overrompeld. In de politieke wereld van vandaag gaat het toneelstuk in ieder geval verder. Lees de krant er maar op na en vraag u af of het allemaal wel echt is wat we over ons uitgestort krijgen. Grote kans dat u zich in een droomwereld bevindt.

Hier meer informatie op de site van de Toneelschuur. Hier mijn bespreking van Smekelingen, hier die van Stilte, hier die van Ashes to ashes.




Geen opmerkingen:

Een reactie posten