Filmrecensie: Mademoiselle Chambon (2009), Stéphane Brizé

Melancholische sfeer rond verliefdheid metselaar en schooljuf

In Mademoiselle Chambon van de Franse regisseur Stéphane Brizé (Rennes, 1966) draait het om uitgekauwd onderwerp, namelijk de verliefdheid van bouwvakker Jean op een schooljuffrouw met de fraaie naam Véronique Chambon. Zij komt in zijn woonplaats lesgeven aan het zoontje van hem en zijn vrouw Anne-Marie. De ontmoetingen tussen de twee zijn omgeven met de nodige gewetenswroeging die duidelijk genoeg door Brié getoond wordt en de film een zwaarte geeft die er te dik oplegt, maar die desondanks, vanwege de rustige sfeer, de moeite van het kijken waard is.

Brizé begint met een fraai staaltje gezinsleven. Jean en Anne-Marie helpen tijdens een picknick hun zoon met zijn Franse huiswerk. Uitvoerig wordt nagedacht over de functie van het lijdend voorwerp, misschien wel omdat dit ook in figuurlijke betekenis in de film aan de orde komt.

Een rugkwetsuur van Anne-Marie die in een drukkerij werkt, maakt dat Jean zijn zoontje van school haalt en eigenlijk al meteen in de ban komt van juf Chambon, al kan je ook zeggen dat de invaljuf de metselaar voor haar karretje spant, eerst om hem in de klas te laten vertellen over het beroep van metselaar, daarna om een reparatie in haar huis aan haar tuindeur door hem te laten verrichten. Het is daarbij alsof de verliefdheid hen overvalt en zij zich daarmee niet goed raad weten. Als Jean klaar is met de reparatie en de juf roept, ziet hij door een kier in de slaapkamerdeur dat ze op bed in slaap gevallen is, hetgeen misschien bij hem seksuele gevoelens opwekt, maar die hij niet uit. Hij loopt rond in haar huis, ziet een foto waarop ze viool speelt en vraagt haar een bepaald stuk te spelen dat hij op de televisie gezien heeft. Omdat de juf twijfelt, stelt hij voor dat ze het stuk met haar rug naar hem toe speelt.

De muziek is een verbindende schakel in hun verhouding. Jean is zo onder de indruk van het stuk dat hij de juf vraagt of zij die opname ook in huis heeft en of hij die kan lenen. Ze laat hem het stuk horen, hetgeen zachte gevoelens van ontroering en liefde bij beiden oproept, waar ze vervolgens niet zo gek veel mee kunnen. Jean is geen beroerde kerel want hij zorgt voor zijn oude vader, maar raakt toch in conflict met zijn vrouw en krijgt ruzie op zijn werk. Hij is zo overstuur dat hij de troffel in een bak cement werpt en zich afvraagt wat hem in godsnaam te doen staat.

Hij krijgt de juf zover dat ze zelfs een stuk op viool speelt op de verjaardag van zijn vader. Hij laat haar zelfs weten dat Anne-Marie weer zwanger is en zal de laatste zijn om het gezinsleven in de war te schoppen, maar toch komt, net als de juf, tenslotte voor de beslissing te staan welke keuze hij in het leven moet nemen. 

In Mademoiselle Chambon hernieuwen we de kennismaking met Vincent Lindon (1959) in de rol van de harkerige metselaar Jean, die in de ban raakt van de schichtige juf Chambon (Sandrine Kiberlain). Het bijzondere is dat de twee tot 2008 met elkaar getrouwd waren, dus misschien speelden de scheidingsperikelen nog wel door in deze film. Lindon was in hetzelfde jaar als waarin Mademoiselle Chambon uitkwam, te zien in Welcome van Philip Lioret en vier jaar later in Les salauds (2013) van Claire Denis.

Hier de trailer met Engelse ondertiteling, die begint met de mokerslagen die Jean uitdeelt, hier mijn bespreking van Les salauds, hier die van Welcome.

Filmrecensie: Waltz with Bashir (2008), Ari Folman

Animaties versterken oorlogsgeweld tijdens inval in Libanon

De animatiefilm Waltz with Bashir van de Israëlische filmmaker Ari Folman (Haifa, 1962) maakt het drama van de Israëlische inval in Libanon in de jaren tachtig nog sprekender. Door de animaties van Yoni Goodman wordt het geweld en de trauma’s die dat opleverde met nog meer zeggingskracht over het voetlicht gebracht, waarmee de waanzin van oorlog weer eens wordt aangetoond.

In de film speelt de rol van de herinnering een belangrijke rol. Soldaat Boaz heeft twintig jaar na dato nog steeds nachtmerries over bloeddorstige honden. Deze rennen in de eerste scène over straat en zijn op weg naar zijn appartement, dat op de bovenste verdieping ligt, waar ze hem niet kunnen pakken. Hij vertelt tegen filmmaker Ari, die net als hij aan de oorlog in Libanon heeft meegedaan, wat hij zich nog daarvan herinnert. Dat is bitter weinig. Boaz zelf vertelt dat hij die honden, die de komst van het leger verraadden, moest doodschieten, omdat hij geen mensen wilde doodschieten. Hij vraagt Ari of hij geen film over deze episode kan maken om dichterbij het drama te komen.

Ari kan zich alleen vage beelden herinneren van de slachting in september 1982 in de vluchtelingenkampen Sabra en Shatila en raadpleegt daarover een psychiater die hem vertelt over een experiment waarin aangetoond is dat mensen gebeurtenissen die op foto’s te zien zijn, zelf aanvullen. Om meer over zijn herinneringen aan de weet te komen gaat Ari naar medesoldaat Carmi, die in Nederland woont en daar goed geboerd heeft door het verkopen van falafels. Carmi zegt dat hij meedeed aan de oorlog om zijn mannelijkheid te bewijzen en herinnert zich een feestje op een boot dat een militair voertuig bleek te zijn. Hij heeft een terugkerende hallucinatie over een naakte vrouw die hem redde vlak voor de boot gebombardeerd werd.

In de taxi terug naar de luchthaven krijgt Ari beelden terug van de eerste dag van de oorlog waarover Carmi hem ook verteld heeft. Hij herinnert zich dat hij in zijn tankwagen dode soldaten moest afvoeren naar een luchthaven. Hij praat daarover met soldaat Ronny die zich veilig voelde in zijn tank, tot hij aangevallen werd en wegvluchtte in de richting van zee. Daar was hij veilig achter de rotsen. In de nacht zwom hij met uiterste krachtsinspanning terug naar zijn groep maar voelde zich daarna schuldig dat hij ze in de steek had gelaten, terwijl dat in werkelijkheid andersom was.   

Weer een andere soldaat, Shmuel Frenkel, vertelt Ari over de inval in Beiroet om terroristen op te sporen. Daarbij doodden ze een kind dat in een boomgaard met een raketwerper een Israëlische tank opblies. Ari praat met een vrouwelijke trauma expert over zijn gebrek aan heinnering aan dat voorval. Ze vertelt dat soldaten gebeurtenissen verdringen om niet gek te worden. Ari weet nog dat hij op verlof ging en zag dat het decadente leven van jongeren in Israël gewoon doorging. Hij wilde naar zijn vriendin Yaël maar die bleek inmiddels verkering te hebben met soldaat Dror. In een luxe villa in Beiroet werd hij geconfronteerd met seksueel geweld. Daar hoorde hij ook dat de Libanese president Bashir Gemayel, een bondgenoot van Israël gedood was.

Door het verlies van zijn vriendin was de intocht in Beiroet en de moord op Palestijnen in Sabra en Shatila nog traumatischer voor Ari. De wraak op de dood van Bashir door Israëlische falangisten in de vluchtelingenkampen werd gelegitimeerd door de legerleiding. De wanhoop van de vrouwen daarna wordt aan de hand van archiefbeelden getoond, waardoor het drama met nog meer impact binnenkomt.

Hier de trailer.

Filmrecensie: Pop aye (2017), Kirsten Tan

Innemende roadmovie over een architect en een olifant

Filmregisseur Kirsten Tan (1981) groeide op in Singapore en trok daarna door Zuid Korea en Thailand. In dat laatste land nam ze ook haar eerste lange film Pop aye op, een innemende roadmovie over een architect die het leven in Bangkok beu is en met een olifant op weg gaat naar zijn geboortedorp.

Pop aye begint met de reis die architect Thana daartoe met olifant Pop Aye onderneemt Hij heeft de olifant, die hij al kende van vroeger, teruggekocht en loopt met hem langs de weg. Een vrachtwagenchauffeur is bereid hen een eindje mee te nemen, maar na een ruzie omdat Thana moet plassen en de chauffeur vindt dat hij dat maar een fles moet doen, worden hij en Pop Aye uit de wagen gezet.

Tussendoor zien we flashbacks van her werkzame leven van Thana, al zijn die niet altijd zo gemakkelijk ingevoegd. We begrijpen daaruit dat de kleine Thana in zijn geboortedorp gek was op Pop aye en dat hij hem verkocht om in Bangkok te kunnen wonen. Daar werkte hij in een architectenbureau waar hij boeiende gebouwen ontwierp. maar inmiddels wordt hij voorbij gestreefd door collega’s. Als hij thuis het adres zoekt van zijn oom Peak die nog in zijn geboortedorp woont, ontdekt hij dat zijn vrouw Bo een vibrator heeft. Redenen genoeg om de gebaande wegen achter zich te laten en er met Pop Aye op uit te trekken.

Op zijn tocht ontmoet hij Dee, een zwerver die in een vervallen tankstation woont en het liefst bij zijn broer in de hemel is. Samen gaan ze naar een supermarkt en gebruiken daar ook de maaltijd met allerlei producten die ze zojuist gekocht hebben. Dee vertelt dat hij graag nog een brommerritje zou maken met zijn geliefde Ja, waarop Thana hem zijn telefoon en creditcard geeft. Omdat Pop Aye ontsnapt is en Thana geen geldige papieren heeft wordt hij gearresteerd door de politie, maar eerst moet hij onder hun begeleiding Pop Aye naar een opvangcentrum brengen. Dat gaat allemaal niet zo snel. Onderweg stoppen ze bij een karaoke bar waar Thana de agenten dronken voert en ontsnapt met behulp van een travestiet die de sleutel heeft gepakt waarmee Pop Aye aan een boom staat vastgebonden.

Vanwege de lange tocht gaat Thana op Pop Aye zitten, die hem daartoe een voetje geeft. Vanaf zijn hoge plek ziet hij Dee dood op de grond liggen naast de brommer waarmee hij op weg was naar zijn geliefde. Hij vindt zijn telefoon terug en krijgt Ja aan de lijn die zegt dat Dee beter niet langs kan komen. Nadat hij Dee heeft laten cremeren gaat hij toch met de as naar Ja toe, die getrouwd blijkt, maar wel bereid is de as te verstrooien op een plek bij een boom waar ze vaak op Dee wachtte. Omdat Pop Aye gewond is geraakt aan een voet, krijgt hij ook nog een vrachtwagen te leen van de vader van Ja. Daarmee komt hij heel wat sneller bij zijn oom Peak dan te voet.

Tot zijn ergernis heeft oom Peak het ouderlijk huis verkocht en woont hij inmiddels met zijn vrouw en achtjarige zoon op een flatje. Oom Peak vertelt hem ook nog een bijzonder nieuwtje over Pop Aye, waarop Thana niet veel anders kan dan de olifant terugbrengen naar het opvangcentrum, maar de vrachtwagen waarmee hij dat wil doen krijgt panne en de olifant ontsnapt. Eenmaal thuis ruimt Thana de drollen op die nog in zijn tuin liggen en bezoekt samen met zijn vrouw een door hem ontworpen gebouw dat gesloopt gaat worden. In ieder geval heeft de tocht hem veel geleerd.    

Hier de trailer.

Filmrecensie: You will meet a tall dark stranger (2010), Woody Allen

Veel drukte om niets

De latere films van Woody Allen zijn niet de beste, zoals ik al constateerde, bijvoorbeeld over de film Whatever works, die hij een jaar voor You will meet a tall dark stranger maakte. Ook in deze laatste film is het procedé weer bekend. Een voice over introduceert de belangrijkste personen en volgt ze in hun ontwikkeling. Daarmee zijn ze veroordeeld om een soort poppen te zijn in handen van de regisseur. Ze spreken en handelen op zijn bevel. Veel diepte krijgen ze daardoor niet. De film leidt aan oppervlakkigheid en de humor is verder weg dan ooit.

Het verhaal voltrekt zich rond de verhouding van twee stellen uit Londen, een ouderpaar en een jonger stel. Alfie (Anthony Hopkins, rechtsboven), de echtgenoot van het ouderpaar staat in het begin van de film op het punt om zijn vrouw Helena (onderaan) te verlaten. Hij is zogezegd toe aan een jong blaadje en doet er van alles aan om zijn lichaam daarvoor in gereedheid te brengen. Helena kiest een andere ontwikkeling. Ze voelt zich schuldig over het teloor gaan van de relatie en zoekt steun bij waarzegster Cristal.

Daarna is er het jongere stel Roy en Sally (naast elkaar op de tweede rij) die het ook niet goed met elkaar kunnen vinden. Roy is afgestudeerd als dokter maar niet van zins om een praktijk te beginnen en wil graag een gevierd schrijver worden, maar na een eerste succesvolle roman lijkt zijn inspiratie opgedroogd en tijdens de vele uren in zijn huis wordt zijn aandacht getrokken door de verblindende schoonheid van Dia (derde rij), een vrouw in het rood die aan de overkant van de straat woont en vaak op haar gitaar speelt. Sally, in wie ik actrice Naomi Watts herkende die ik onder andere in Birdman (2014) zag, ziet zich genoodzaakt zelf de kost te verdienen als medewerker in een galerie, maar raakt verstrikt in de netten van haar baas Greg (linksboven). In een van de aardigste scènes past zij de dure oorbellen die Greg aan zijn vrouw wil geven, al ziet Sally die later gedragen worden door een schilderende schoolvriendin die zij heeft aanbevolen bij haar baas.

Helena komt vaak in het huis van haar dochter Sally na een bezoek aan Cristal. Ze heeft een slechte relatie met haar schoonzoon en wil hem de richting uitsturen die Cristal haar heeft aangeduid, maar Roy heeft zich vastgebeten in zijn ambitie als schrijver en kan daar geen afstand van nemen. Hij is cynisch over de ontmoeting van Helena met een tall dark stranger en organiseert een ontmoeting met Dia die weliswaar verloofd is maar niet zeker weet of haar verloofde wel de juiste man voor haar is. Ze heeft een vader die schrijver is en daarmee schuift ze in haar gevoel op in de richting van Roy.

In een behoorlijk genante scène in de film maken Sally en Roy kennis met Charmaine (boven in het midden),  de nieuwe vriendin van Alfie, een escortdame die valt voor het geld van de oude man, net zo lang tot zijn geld op is. Als Alfie toenadering zoekt tot Helena blijkt dat ze contact heeft met een boekhandelaar die gespecialiseerd is in occulte zaken. Zij wijst hem erop dat hij maar een zoon moet krijgen met Charmaine zoals hij altijd wilde. Als Charmaine echter zwanger is betwijfelt Alfie of het kind wel echt van hem is.

En zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan met het benoemen van alle verwikkelingen die anderhalf uur lang over het scherm razen. In het begin van de film werd Shakespeare al aangehaald die zei het leven weinig voorstelde en in de film wordt deze uitspraak ten volle bewaarheid. Much ado about nothing, schreef de befaamde toneelschrijver al.

Hier de trailer, hier mijn bespreking van Whatever works, hier die van Birdman.

Filmrecensie: Carol (2015), Todd Haynes

Getrouwde vrouw brengt het hart van winkelverkoopster op hol

De Amerikaanse filmregisseur Todd Haynes (1961) verrast na zijn film I’m not there uit 2007, een experimentele biografie over het leven van Bob Dylan, met een liefdesdrama tussen twee vrouwen dat zich afspeelt in de kersttijd in de Verenigde Staten van de jaren vijftig. Vooral de aankleding van de film is een plaatje, het verhaal zelf, gebaseerd op de roman The prize of salt (1953) van Patricia Highsmith, die eerder onder pseudoniem verscheen, is wat voorspelbaar en mist daarom de spanning die nodig is om er een echt drama van te maken.

De van oorsprong Tsjechische Therese Belivet (Rooney Mara) is werkzaam als verkoopster in een warenhuis en wordt geïntrigeerd door een welgestelde blonde vrouw, gespeeld door Cate Blanchett, die op haar speelgoedafdeling rondloopt. Ze heet Carol Aird en is geïnteresseerd in een pop voor haar vierjarige dochter Rindy. Omdat de pop die ze wil uitverkocht is, beveelt Therese haar een trein aan. Carol gaat daar op in en laat die bezorgen, maar laat haar handschoenen op de toonbank liggen, waarop Therese ze opstuurt naar Carol. Een bedankje per telefoon van de laatste zet de liefdesverhouding in werking, temeer omdat het huwelijk van Carol met haar man Harge op zijn eind loopt.

Therese zelf weet niet goed wat ze wil en is daarom gemakkelijk in te palmen. Ze wil niet ingaan op de uitnodiging van haar vriendje Richard om samen naar Frankrijk te gaan en evenmin op de avances van de jongere Dannie, die een baantje heeft als filmoperateur, schrijver wil worden en haar probeert te interesseren voor een carrière als fotografe. Dat laatste is een grote hobby van haar. Ze wil niets liever dan mensen observeren en hun bezigheden vastleggen en blij met de oude camera die zij van hem krijgt.

Op bezoek bij Carol schrikt Therese van de ruzie tussen Carol en Harge over Rindy, terwijl het samenzijn in de Buick op weg naar de villa nog idyllisch was en ook aldus in beeld wordt gebracht. Tijdens een stop om een kerstboom te kopen maakt Therese een foto van Carol die daarop geïnteresseerd is in andere foto’s van Therese en graag eens bij haar op bezoek komt. Inmiddels heeft Harge Carol onder druk gezet over haar contacten met vrouwen, waaronder ook haar goede vriendin Abby. Carol klaagt op de kamer van Therese over de ethische clausule die haar man heeft opgesteld. Op grond daarvan eist hij het voogdijschap over Rindy op. Carol wil de kerst in New York vermijden en op reis richting het westen en vraagt Therese mee, die net van haar een nieuwe camera heeft gekregen.

De film ontwikkelt zich vervolgens tot een roadmovie met aanstekelijke liedjes, maar met een kink in de kabel veroorzaakt omdat Harge de vrouwen laat volgen door een man die zich voordoet als handelsreiziger en de bedgeluiden uit hun motelkamer in Waterloo opneemt. Dat biedt Harge verdere aanleiding om hun dochter voor zich op te eisen. Carol kiest daarop eieren voor haar geld, vertrekt als Therese nog slaapt en laat haar ophalen door Abby. Therese probeert weer in contact te komen met Carol, maar die houdt dat af. Dat neemt niet weg dat Carol het niet moeilijk heeft met de situatie. Ze gaat akkoord met de toewijzing van Rindy aan Harge en vraagt in een scène, waarmee de film ook begint, of Therese met haar wil samenwonen. De twijfel van de laatste wordt, na alles wat er gebeurd is, mooi in beeld gebracht.

De Australische actrice Cate Blanchett (1969), die furore maakte in Elisabeth (1998) speelde ook al in de vorige film van Todd Haynes die I’m not there heette. Rooney Mara (1985) was twee jaar eerder te zien in Her van Spike Jonze en in Side effects van Steven Soderbergh. In de eerste film speelde ze de rol van de gevoelige Catherine, in de tweede die van de knappe Emily.

Hier de trailer, hier mijn bespreking van I’m not there, hier die van Elisabeth, hier die van Her, hier die van Side effects.

Ambulance (2016), documentaire van Mohamed Jabaly

Indringende beelden over de waanzin van oorlog

De 23-jarige Palestijnse filmmaker Mohamed Jabaly maakte een indringend portret over de oorlog die in 2014 door Israël in de Gazastrook werd gevoerd. Door zijn persoonlijke inbreng komt de documentaire heel dichtbij. Jabaly vertelt dat hij vlak voor de oorlog in een ziekenhuis filmde en dat hij toestemming vroeg om mee te rijden op een ambulance die bestuurd werd door Abu Marzouq. De beelden uit Gaza stad liegen er niet om, zoals hij vanaf de bijrijdersplaats ziet. De ambulance rijdt rond in een hel van vernietiging aangericht door de granaten en bommen die drones en vliegtuigen afwerpen. Het suikerfeest is dat jaar alleen een feestje voor de kinderen.

De documentaire begint met enkele feiten. De oorlog duurde 51 dagen waarin zwaar gebombardeerd werd, 28000 huizen verwoest werden en een half miljoen mensen dakloos raakten. Meteen al in de eerste beelden worden deze feiten geïllustreerd. Een bom heeft een huis platgegooid waarin zich mensen bevonden. Met een graafmachine wordt een muur weggeschoven waardoor men een man kan bevrijden en naar het ziekenhuis afvoeren.

Aan het begin van de ramadan worden vier plaatsen tegelijk getroffen. Marzouq besluit dat men eerst zwaarst gewonden moet helpen. Jabaly is bang en nerveus bij de aanblik van zoveel bloed. Het ambulance personeel werkt echter efficiënt en spoelt na afloop de ambulance en de brancards schoon. Daarbij vinden ze op de grond zelfs nog een bot. Een probleem vormen de opdringerige journalisten die zich met hun camera’s steeds meer bij het ziekenhuis ophouden en het werk van de artsen belemmeren. Het is toch al een chaos met mensen die horen over de dood van een familielid en in huilen uitbarsten.

Tijdens een reddingsactie in een toren die na een bominslag is ingestort wordt Marzouq zelf gewond en vlucht Jabaly met zijn camera nog in actie. Hij kijkt tijdens de slapeloze nachten de schokkerige beelden terug en vertelt over de doodsangst die hij voelde. Marzouq wordt gered en met een hoofdwond naar het ziekenhuis gebracht waar zijn achterhoofd wordt gehecht. Daarop gaat hij verder met het evacueren van bewoners die geïsoleerd zijn omdat Israël de tunnels van Hamas onder vuur neemt. Hoewel ze geen toestemming van Israël krijgen en het levensgevaarlijk is om in de volkswijken te komen, laat Marzouq zoveel mensen als mogelijk in zijn busje, dat inmiddels een een kapotte vooruit heeft. Jabaly filmt een grote groep die aankomt bij het ziekenhuis waar ze kunnen schuilen voor het bommengeweld. Als Marzouq moet tanken hoort Jabaly de beschietingen en ziet de stroom mensen die uit hun verwoeste huizen komen en valt flauw.

Jabaly vertelt dat hij rond de tweede intifada opgroeide, niet weet waarom deze oorlog begon en zich met de camera veiliger voelde dan zonder, omdat hij op deze manier zijn angst enigszins kon vergeten, in ieder beter dan in zijn ouderlijk huis waarin zich wel zestig personen ophielden. Naast de onverstoorbare Marzouq voelde hij zich in ieder geval rustiger. Zijn familie was aanvankelijk niet op de hoogte van zijn werk maar na zijn flauwte ging hij in op hun verzoek om een aantal dagen met filmen te stoppen. Dat was aan het einde van de vernietigende acties die Israël aanrichtte en die tot verdoving leidde van Palestijnen die alleen maar wilden dat deze waanzin stopte.

Hier de trailer, hier mijn bespreking van De laatste ambulance in Sofia (2012), dat ook over het leven op een ambulance gaat en wel in Bulgarije, maar daar heeft men tenminste nog tijd om af en toe een appeltje te plukken.

Je mag altijd bij me komen (2017), documentaire van Julia Roeselers

Brugfunctionaris dempt kloof tussen school en gezin

Documentairemaakster Julia Roeselers maakte twee jaar eerder de fascinerende documentaire Als ik je zie dan groet ik je, waarin ze na een overval in een café contact zoekt met de dader. Hoewel dit niet in de open sfeer verloopt zoals Roeselers graag zou willen, schetst ze wel een boeiend beeld voor een alternatief voor ons strafsysteem, waarin dader en slachtoffer nader tot elkaar komen. Haar nieuwe documentaire Je mag altijd bij me komen met alweer zo’n mooie titel heeft opnieuw verbinding als onderwerp. Daarin schetst ze een portret van de 38 jarige Nezhlya die een spilfunctie bekleedt tussen school en gezin op een basisschool in Gent met veel kinderen met een migratieachtergrond of een armoedige situatie en daardoor de integratie bevordert van de gezinnen die aan de rand van de maatschappij leven.

Meteen al wordt duidelijk dat Nezhlya zo’n spilfunctie vervult. Ze praat over de telefoon over een kind met problemen, neemt deel aan overleg en ontvangt een moeder die, zoals we in de promo zien, ten einde raad is en het in haar eentje heel erg zwaar heeft met de opvoeding. Nezhlya zegt dat de invloed van school op de kinderen erg groot is en dat het daarom van belang is dat kinderen zich daar thuisvoelen. Om daarvoor te zorgen gaat ze op huisbezoek, spreekt ze de ouders als die hun kinderen brengen of halen, helpt hen met het invullen van formulieren voor een studietoelage en betrekt hen bij het taalonderwijs, bijvoorbeeld door samen met hen te lezen en dat ook weer voor de kinderen in hun moedertaal te laten doen. Doordat de ouders meer affiniteit met de school hebben, zijn ze eerder bereid hun kinderen er naartoe te brengen.

Roeselers toont een drietal gezinnen met wie Nezhlya nader contact heeft. Op de eerste plaats is dat een Belgisch gezin aan de onderste tree van de samenleving. De moeder vertelt dat ze met budgetbeheer te maken hebben en naar de voedselbank gaan, de vader dat hij met de drank gestopt is en dat hij ook minder wil gaan roken. De moeder rookt nog wel en ook aan tafel waar ze met Nezhlya de gang van zaken bespreekt. Daarnaast is er een alleenstaande Turkse vader die de zorg voor zijn twee zonen heeft, nadat zijn vrouw zeven maanden geleden de vrijheid verkoos. Een Roma moeder tenslotte leest haar zoon Mitchatchan ook thuis voor. De scène vindt Roeselers een duidelijk voorbeeld van de goede inbreng van de brugfunctionaris, zoals ze in het interview met haar op YouTube vertelt.

Nezhlya kwam tien jaar geleden vanuit Bulgarije met haar familie naar België. Ze had al ervaring in het onderwijs maar kon niet ingezet worden als onderwijzeres en was blij dat ze, naast haar studie maatschappelijk werk, de rol van brugfiguur kan vervullen. Omdat ze zelf ook met aanpassingsproblemen te maken kreeg kan ze zich goed voorstellen hoe dat voor buitenlandse ouders is. Haar eigen enthousiasme en grote liefde zorgen ervoor dat zij een uitermate geschikt persoon is om problemen tussen school en gezin op te lossen.  

Het stadsbestuur van Gent heeft al vijfentwintig jaar brugfunctionarissen in dienst en de goede werking ervan brengt ook andere steden, zoals Groningen, op het idee om dit soort functionarissen op scholen in te zetten.

Hier de promo, hier een interview met Julia Roeselers, hier mijn bespreking van Als ik je zie dan groet ik je.

Filmrecensie: Kuma (2012), Umut Dag

Jonge Turkse veroorzaakt spanningen in Weense gezinsverhouding

De eerste lange speelfilm Kuma van de Oostenrijkse regisseur Umut Dag (Wenen, 1982), die van Koerdische afkomst is, betreft een sociaal drama rond een van oorsprong Turks gezin in Oostenrijk dat een bruid in Turkije gehaald heeft, niet voor zoon Hasan, zoals de buitenwereld denkt, maar voor vader Mustafa. Diens zieke vrouw Fatma heeft daar een groot aandeel in gehad omdat ze vreest dat het gezin na haar overlijden uit elkaar valt. De aanwezigheid van de bruid, Ayse geheten (links op de poster) , zorgt voor spanning met de zussen van Hasan en wordt gevolgd door een zware crisis in de verhoudingen, die zo te zien niet van de ene dag op de andere bezworen is.

Kuma, dat tweede vrouw betekent, begint met een scène waarin Fatma (rechts op de poster) in de spiegel kijkt en verdriet heeft. Wellicht voelt ze aan dat de beslissing om een nieuwe vrouw voor haar man Mustafa in huis te halen, met veel problemen gepaard zal gaan. Desalniettemin kan ze weinig anders. Ze heeft kanker en wil haar gezin niet aan haar lot overlaten. Daarom heeft ze bedacht om haar zoon Hasan op het Turkse platteland in het huwelijk te laten treden met een knappe jonge Ayse.

Na schaarse en niet al te vrolijke beelden van de bruiloft volgt een smartelijk afscheid van Ayse van haar familie. De aankomst in Wenen is opmerkelijk. Ayse geeft geen krimp als ze begrijpt dat ze de huwelijksnacht niet met Hasan maar met Mustafa zal doorbrengen. Fatma is heel aardig tegen haar. Zus Nurcan gooit meteen haar kont tegen de krib en hoort Ayse ’s nachts kreunen. Na een bezoek van familie waaronder zus Kezvan die getrouwd is met een man die haar mishandelt en die ook nog eens jaloers is op Ayse, normaliseren zich de verhoudingen. Zelfs Nurcan draait bij en helpt de zwangere Ayse bij het leren van de Duitse taal.

De lange zwarte intervallen tussen de scènes geven aan dat er geruime tijd verstreken kan zijn tussen de gebeurtenissen. Eenmaal probeert Dag de kijker zelfs op het verkeerde been te zetten. Dat is als de familie in het ziekenhuis de uitslag krijgt van een beslissende operatie van Fatma. In de volgende scène zien we de begrafenis maar al gauw begrijpen we dat het niet de moeder is die dood is gegaan maar de vader, hoewel daar geen enkele aanwijzing voor was. De dood van Mustafa verandert wel een en ander in het gezin. Ayse neemt een baantje aan in de Turkse supermarkt waar ze altijd haar boodschappen deed en probeert contact te krijgen met Hasan op wie ze verliefd is. Als hij echter bekent dat hij homoseksueel is, laat Ayse zich verleiden door de jonge medewerker Osman uit de supermarkt, maar als de familie en speciaal Fatma daar een vermoeden van krijgt zijn de rapen gaar.  

De simpele gitaarklanken brengen rust in het sympathieke en boeiende verhaal, waarin duidelijk wordt dat culturele verschillen zich niet met slag en stoot laten oplossen, maar dat men met geduld en verstand elkaar wel weet te vinden. Begüm Akkaya speelt in ieder geval een glansrol als Ayse, die ondanks het verlies van haar geliefde familie zich met veel liefde en wijsheid opwerkt om een Weense familie ter wille te zijn. Zelfs op het eind is ze heel zorgzaam voor Fatma, ook al heeft die haar daarvoor behoorlijk mishandeld. Dag lijkt hiermee te zeggen dat liefde altijd sterker is dan geweld.

Hier de trailer.

Lo and behold (2016), documentaire van Werner Herzog

Virtuele werkelijkheid slaat gaten in onze vertrouwde wereld

De veelgeprezen Duitse filmmaker Werner Herzog (München, 1942) maakte in 2010 al eens de boeiende documentaire Cave of forgotten dreams over de prehistorische tijd van de mensheid en in Lo and behold met als ondertitel Reveries of the connected world richt hij het vizier op onze toekomst. De ontwikkeling van internet in de negentiger jaren van de vorige eeuw heeft een revolutie ontketend op het gebied van technologische vernieuwing. Veel van de aspecten die hij in tien paragrafen de revue laat passeren, zijn elders ook al langsgekomen maar toch is het overzicht dat hij geeft een waarschuwing voor de mensheid om zich niet te verliezen in avonturen die wel eens slecht af kunnen lopen.

I The early days gaat terug naar de eerste dagen van internet. Op de universiteit van Californië verstuurde men per computer een eerste bericht naar de universiteit. Het bakbeest waarop dat gebeurde staat nog een kamer. De inhoud zou moeten beginnen met Log maar verder dan Lo kwam men niet, waarop Herzog aan zijn titel Lo and behold kwam. In de zestiger jaren probeerde een andere pionier, Ted Nelson genaamd, het internet vanuit onderlinge verbondenheid te ontwikkelen. Zijn ideeën zijn nooit verwezenlijkt maar Herzog steekt hem wel een hart onder de riem.

II The glory of the net richt zich op successen waaronder het onderzoek naar ziekten aan de hand van een digitale ontwikkeling van moneculen, maar ook op het gebied van de zelfrijdende auto. Volgens een ontwikkelaar leren computers sneller dan een mens en zijn ze beter te vertrouwen. Een ander denkt zelfs dat een team van robots in 2050 in staat zal zijn om Brazilië op een wereldkampioenschap voetbal te verslaan.

III The dark side betreft de zelfmoord van een dochter uit een hecht gezin dat ongevraagd foto’s van het eenzijdige auto ongeluk thuis gestuurd kreeg samen met hate mails, hetgeen de moeder tot de uitspraak brengt dat internet een uitingsvorm van de antichrist is.

IV Life without the net toont een telescoop centrum in West Virginia dat elke vorm van straling wil vermijden om radiogolven uit de ruimte goed te kunnen opvangen. De plek is heilzaam voor mensen die kampen met stralingsziekten. Herzog spreekt ook personen die afkicken van hun game verslaving.

V The end of the net betreft de gevaren van zonnestormen voor de digitale communicatie op aarde. Die kunnen leiden tot een verwoesting van de communicatiesystemen en een ramp veroorzaken groter dan die na orkaan Sandy in New York City.

VI Earthly invaders gaat over een conferentie van hackers. Een lid van de hackergemeenschap vertelt over de wijze waarop hij aan de FBI probeerde te ontsnappen, hetgeen hem een jaar eenzame opsluiting en daarna nog vier jaar gevangenisstraf opleverde. Verantwoording van berichtgeving vindt hij belangrijk vanwege de mogelijkheid van identiteitsfraude. Cybertechnieken zijn nieuwe manieren om een oorlog te voeren. De mens is een zwakke schakel in het geheel.

VII Internet on Mars toont een gesprek met de onvermijdelijke Elon Musk die het belangrijk vindt om, in geval van rampen op aarde, de menselijke beschaving veilig te stellen op Mars. Herzog wil graag mee op expeditie. Hij vraagt wetenschappers of internet ook een moraal kan ontwikkelen of zelfs liefde, maar de antwoorden zijn divers en de toekomst onvoorspelbaar.

VIII Artificial intelligence laat zien dat robots, zoals ontwikkeld in Pittsburgh gebruikt hadden kunnen worden tijdens de kernramp in Fukushima. De ontwikkelingen gaan snel maar voorlopig is de robot nog niet slimmer dan een kakkerlak.

IX The internet of me gaat over het internet van de dingen waardoor allerlei apparaten aan elkaar gekoppeld zijn en die straks in de toekomst weer aan onze zintuigen waardoor ze gemakkelijker met apparaten kunnen omgaan. Tegelijk wordt gewaarschuwd voor het teloor gaan van het kritisch denken door deze ontwikkelingen.

X The future toont een mri scan die het mogelijk maakt om meer inzicht te krijgen in de hersenen die vooralsnog een tamelijk ontoegankelijk gebied zijn, maar een eigen woordenschat schijnen te bezitten. Voorspellingen over de toekomst komen echter vaak niet uit. Het is belangrijk dat de mensheid controle houdt over de techniek.

Hier de trailer, hier mijn bespreking van Cave of forgotten dreams.

Filmrecensie: Kenau (2014), Maarten Treurniet

Knullige weergave van Haarlemse strijd tegen de Spanjaarden

De kritiek van schrijfster Tessa de Loo, die een roman schreef op basis van het script van Kenau, ging aan de film vooraf, maar dat het eindproduct zo onbeholpen zou zijn, had ik niet verwacht. De gevechtsscènes zijn knullig, spanning wordt opgewekt door chaotische beelden voor te schotelen, de dialogen tussen de dochters van Kenau zijn soapachtig en verder zelden overtuigend. Kenau is daarmee het zoveelste voorbeeld van een mislukte historische Nederlandse speelfilm.

Regisseur Maarten Treurniet begint met een schets van het leven op de werf waar Kenau Simonsdochter Hasselaer na de dood van haar man de leiding heeft. Op de werf ligt een schip dat bedoeld is voor de scheepsman Duyff, die een bedenkelijke rol in het verhaal speelt omdat hij met de Spanjaarden heult en later in de stad onthoofd wordt. De rampspoed voltrekt zich al meteen als een knecht van Kenau een mast van het nieuwe schip op zijn hoofd krijgt en in het water valt waarna Kenau een reddingspoging onderneemt die slaagt waarna ze door haar dochters Kathelijne en Gertruide stevig omarmd wordt. Later wijst Kenau het geld van Duyff af omdat het van de Spanjaarden afkomstig is. Ze zet de buidel neer voor het stadsbestuur waarmee zij het lot van de scheepsman tekent.

De relatie tussen moeder en dochters is overigens niet even innig. Gertruide aart naar haar overleden vader en probeert samen met Pieter de zoon van Wigbold Ripperda, die de gezant is van Willem van Oranje, onrust te zaaien onder de katholieken, onder andere door een beeld omver te werpen in de Bavokerk. Op hun vlucht worden ze gepakt en naar een kasteel in de buurt van Utrecht gebracht waar ze op de brandstapel belanden. Ripperda, Kenau en Kathelijne komen nog net op tijd om hun kinderen in leven te zien, maar kunnen niet voorkomen dat ze aan het vuur ten prooi raken. Kathelijne heeft de tegenwoordigheid van geest om haar zus dood te schieten en zo een vreselijk einde te besparen. Dat komt haar wel op de woede van haar moeder te staan, die pas op het eind van de film wijkt, als ze kritiek krijgt van andere vrouwen op haar hardvochtige houding over haar dochter, onder andere op haar verhouding met een Vlaamse huurling.

De relatie met Ripperda voltrekt zich evenmin gemakkelijk. De vader van Pieter wil eerst weinig van de hulp van Kenau weten, maar als die een leger van witte vrouwen tot haar beschikking heeft gekregen en hij verder een gebrek heeft aan soldaten omdat het leger van de prins inmiddels naar Alkmaar getrokken is, aanvaardt hij haar inbreng. Kenau kan dan al niet meer voorkomen dat de Spanjaarden de stad binnenvallen, maar Ripperda wijst haar erop dat ze er wel voor gezorgd hebben dat men in Alkmaar de wallen heeft kunnen inrichten voor de verdediging en dat ze het Spaanse leger door in de winter tussen 1572 en 1573 een half jaar stand te houden, hebben verzwakt.

Monic Hendrickx speelt de hoofdrol maar overtuigt niet geheel. Ze mist in haar optreden het volkse dat men verwacht bij de weduwe van de eigenaar van de scheepswerf. een van de aardigste scènes speelt zich af op het ijs waar de Spanjaarden met rook in een hinderlaag gelokt worden waarna Kenau en haar vrouwen het voedsel bemachtigen dat de Spanjaarden met zich mee voerden. Die scène is echter niet genoeg om de film tot een geloofwaardige historische productie te maken. Dat genre kunnen we beter aan de Engelsen overlaten.   

Hier de trailer, hier mijn verslag van de lezing van Tessa de Loo.

1000 hands of the guru – saving Bhutan’s sacred arts (2016), documentaire van Tobias Reeuwijk

Over het restaureren van oude spirituele afbeeldingen

In zijn eerste lange documentaire belicht de Nederlander Tobias Reeuwijk een aspect van het Bhutaanse boeddhisme dat niet vaak onder de ogen wordt gebracht. Het gaat over zogenaamde thangka’s, voorstellingen van spirituele of historische aard die een zegening moeten brengen aan degene die deze voorstellingen tijdens de meditatie gebruikt. De guru die op de afbeelding staat, schenkt daarmee zijn kracht, zoals de guru die in de titel genoemd wordt, die met duizend helpende handen afgebeeld wordt.

Deze thangka’s die overal in kloosters in Bhutan te vinden zijn, zijn vaak in slechte staat en dienen gerestaureerd te worden om een belangrijk cultureel erfgoed veilig te stellen. Eerder werden ze als altaren door rondreizende monniken meegedragen door het moeilijk begaanbare terrein waar Bhutan voor een groot deel uit bestaat, aldus de knappe prinses Ashi Kesang (zie foto) die geschiedenis gestudeerd heeft en veel van de achtergrond van de thangka’s weet. Ze assisteert restaurateur Eddie Tenzin, die oorspronkelijk uit Japan komt en tijdens een reis met zijn ouders door Bhutan gegrepen werd door de thangka’s en van de restauratie zijn levenswerk wilde maken. In de snelle wereld waarin wij leven is het goed om daar ook afstand van te nemen en zich te concentreren op het restaureren van eeuwenoude tangka’s.

Ashi vertelt haar jonge zoon over de afbeelding van Rinpoche die in de twaalfde eeuw de demonen verdreef en als een tweede Boeddha gezien wordt. Ze zegt dat de goeroe helpt bij het omgaan met tegenslag en mislukkingen, maar dat deze verhalen in de moderne wereld minder in tel zijn dan de videogames en de vele informatie van de nieuwsmedia.

Zij stelt dat het in haar spirituele traditie van belang is om bezig te zijn met een voorbereiding op de dood, om straks in een beter leven herboren te worden of zelfs om verlicht te raken. De tangka’s als representaties van de goden kunnen daarbij helpen.

Tenzin zegt dat men vroeger de oude thangka’s verving door nieuwe, maar dat inmiddels de oude voorstellingen beter op waarde geschat worden. Ze zijn minder mechanisch en bevatten meer gezichtsuitdrukking dan de nieuwe voorstellingen. Hij begeleidt een aantal afgestudeerde schilders van de opleiding tot tangka schilder, waar men oudere en nieuwe versies van de tangka’s leert maken. Een van hen heet Tsering, die eerst niet zoveel belang hechtte aan de restauratie en ook niet zoveel van Tenzin begreep, maar gaandeweg van het werk toch in de greep komt.

Tenzin die wil dat de restauratie op van tevoren vastgestelde wijze gebeurt en met de beste materialen heeft zich er bij neergelegd dat de Bhutanen daarover een andere opvatting hebben dan Amerikanen die willen dat van de renovatie niets te zien is. Hij heeft zich daar bij neergelegd, omdat hij zichzelf in dienst stelt van het Bhutaanse volk.

Ashi legt uit dat het gaat om respect.

Restaurateur Richen is naar Hawaii geweest om zich daar verder te bekwamen in de techniek en ging meteen surfplanken beschilderen om daarmee geld op te halen voor de restauratie die veel geld kost. Amerikaanse fondsen zorgen ervoor dat men niet het hoofd boven water kan houden. Aan het eind van de documentaire vertelt Ashi dat haar familie het nodige bijdraagt om het proces van restauratie voort te kunnen zetten. Daarnaast worden in nieuwe kloosters ook nieuwe schilderijen gewerkt om te zorgen dat de cultuur niet stil blijft staan maar verder leeft. Het oprichten van een educatief centrum moet zorgen voor uitwisseling van ervaringen en inzichten.

Hier de trailer op vimeo, hier op Cinevue een uitgebreid vraaggesprek met de regisseur.

Filmrecensie: A la folie… pas du tout (2002), Laetitia Colombani

Erotomanie moet niet onderschat worden

Een jaar na haar grote succes in Amélie ofwel voluit Le fabuleux destin d’Amélie Poulain van Jean Pierre Jeunet, speelde Audrey Tatou met veel overtuiging in het liefdesdrama A la folie… pas du tout ofwel in het Engels He loves me, he loves me not. Het verhaal van regisseuse Laetitia Colombani lijkt flink over de top, maar uit een tekst aan het eind van de film over een erotomane die vijftig jaar opgesloten heeft gezeten, blijkt dat het probleem niet onderschat moet worden. In ieder geval is studente Angélique niet weg te slaan bij de gelukkig getrouwde cardioloog Loic. Het aardige van de film is dat het perspectief halverwege de film kantelt en dat we na het verhaal van Angélique dat van Loic te horen krijgen. Daarmee vallen de puzzelstukjes naadloos in elkaar.

Eerst Angélique. Ze koopt een rode roos voor haar grote vlam en laat die bezorgen. Daarna gaat ze naar school waar ze een mannelijk model natekent met het gezicht van Loic. Hoewel de juf daar aanmerkingen op heeft, is ze wel uitverkozen om haar werk te laten zien op een belangrijke tentoonstelling. In de tussentijd past ze op een huis van een gezin dat een tijdje naar de Verenigde Staten gaat en daarmee wordt ze de buurvrouw van Loic. Als hij jarig is maakt ze een doek voor hem en laat dat bezorgen in zijn praktijk, maar ze krijgt geen respons waarop ze zichzelf en het huis verwaarloost. ‘Laat haar ons niet van elkaar scheiden,’ schrijft ze op de auto van Loic als ze gehoord heeft dat zijn vrouw Rachel zwanger is, maar na een miskraam put ze nieuwe hoop en stelt Loic voor om samen naar Florence te gaan, hetgeen echter opnieuw niet tot een reactie leidt. Een televisiebericht over een mishandeling van een patiënte door Loic brengt Angélique in alle staten. Ze zoekt het adres op van de vrouw en vermoordt haar en geeft aan de politie als alibi op dat ze samen met haar vriendin Héloise het huis aan het opruimen was. De daaropvolgende arrestatie van Loic maakt haar overstuur, vooral omdat hij zijn vrouw nog een kus geeft voor hij wordt afgevoerd. Angélique besluit om de gaskraan in huis open te zetten.

Dan Loic, die aanvankelijk bij is met de roos en die meeneemt naar huis waar Rachel hem in een vaas zet, omdat ze denkt dat hij de attentie voor haar heeft meegenomen. Ook het doek met daarop het portret van de jarige Loic wordt door de inmiddels zwangere Rachel mee naar huis genomen, maar tegelijk neemt haar jaloezie toe en probeert Loic uit te zoeken wie toch de vrouw is die hem zo hinderlijk volgt. Na een miskraam van Rachel door een ongeluk, neemt het bombardement aan paarse brieven en uitnodigingen toe, waaronder het uitstapje naar Florence, waardoor Loic steeds meer in het nauw komt. Echtelijke ruzies worden gevolgd door een fysieke confrontatie met een lastige patiënte. Na een eerste verhoor komt Loic weer vrij en is getuige van de komst van de ambulance die Angélique komt ophalen. Loic verricht meteen zijn taak als dokter en brengt Angélique met mond op mond beademing weer tot leven.

In het slotstuk gaat Loic op bezoek bij Angélique in het ziekenhuis en bekijkt hij het verwaarloosde huis, waarna het kwartje bij hem valt. De roos die hij haar gaf toen zijn vrouw zwanger bleek te zijn en die verdord in een portret van hem steekt, is opeens veelbetekenend. In de inrichting waarin Angélique wordt opgenomen, maakt ze nog zo’n portret maar dan bestaande uit pillen, die ze nooit heeft ingenomen. De medewerker die het portret na haar ontslag afbreekt schudt zijn hoofd over zo’n folie. Angélique is echter nog niet uitgeraasd.

Twee jaar later speelde Audrey Tatou een andere mooie rol in Un long dimanche de fiancailles en zeven jaar daarna kwam ze heel geprononceerd in beeld in La délicatesse.

Hier de trailer, hier mijn bespreking van Un long dimanche de fiancailles, hier die van La délicatesse.

Ukrainian sheriffs (2015), documentaire van Roman Bondarchuk

Broze verhoudingen op het platteland van Zuid Oekraïne

Documentairemaker Roman Bondarchuk toont het leven op het platteland in het zuiden van Oekraïne aan de hand van twee dorpsbewoners die op voorspraak van de burgemeester de politie een handje helpen. Viktor en Volodja, zoals de twee hulpagenten heten, trekken er dagelijks in hun gele Lada met een Oekraïens vlaggetje op het dak op uit om ruzies te sussen en de orde in het dorp Stara Zburivka te handhaven. Erg ontwikkeld is het daar allemaal niet en de sociale cohesie is ook niet erg groot, maar een herdenking van de Tweede Wereldoorlog brengt de mensen samen, temeer omdat er een nieuwe oorlog tegen Russisch gezinde landgenoten aan de gang is.

Bondarchuk begint met een beeld van Volodja die hout hakt maar de splinters in zijn gezicht krijgt. Het lijkt erop dat we twee komieken te zien krijgen, maar dat valt mee. De komische noot wordt vooral ingebracht door het weinig ontwikkelde volk dat vooral bezig is met overleven. Dezelfde Volodja is ook bezig met zijn wijnranken, maar moet in het voorjaar vaststellen dat die door de vorst zijn stukgevroren. Het leven zit kortom niet mee in het dorp en anderhalf uur lang krijgen we daar voorbeelden van voorgeschoteld. Zo hoort Viktor van een vrouw over een buurman die slangen houdt, iets dat hij liever niet had willen horen.  

De eerste zaak waar de hulpagenten op af gaan betreft een man met een bijl die gesignaleerd is. Al gauw weten ze door informatie van dorpelingen om wie het gaat, maar de kijker blijft door de verschillende namen die de mensen daar dragen en de directe manier van filmen van Bondarchuk in het ongewisse. Hij legt weinig uit en laat des te meer zien, waar de kijker ook maar het beste aan kan toegeven. Wellicht ging het over Kolja die slaande ruzie met zijn vrouw Tanja had en uiteindelijk in de gevangenis belandde, waar zijn broer ook al zat vanwege het doden van hun vader. Volodja betreurt het dat ze de zaak niet binnenskamers hebben kunnen afwikkelen en Tanja is ontroerd door een brief van Kolja die volgens haar getuigt van ware liefde.

In het dorp ligt een meertje waar een zwerver rondliep die veroordeeld wordt tot een taakstraf en het opruimen van de flessen die daar aan de oever verspreid liggen. Later krijgt hij een huisje van een overleden dorpsgenoot. In de winter nemen de mensen een duik in een wak. Viktor kijkt toe en Volodja neemt een duik na zich eerst bekruist te hebben, waarna Viktor besluit zijn gezicht nat te maken. Mooi is een stukje waarin Volodja zichzelf met een motortje aan een scherm de lucht in krijgt. Zo dom zijn de dorpelingen ook weer niet.

De oorlog komt, behalve op de televisie van Viktor, tot ons uit een radio die een blonde dorpeling mee heeft in zijn uitkijktoren hoog boven het dorp waar hij ongetwijfeld een betere ontvangst heeft. Eerst is er de aansluiting van de Krim met Rusland, later laten de separatisten met aanslagen in Donetsk van zich horen. Ook het dorp wordt meegesleept in de oorlog, al wil niet elke man het leger in. Volodja zegt dat hij zelf niet kan vanwege een slechte schouder. De oproepen die de hulpagenten verspreiden komen vaak niet aan omdat de mannen afwezig zijn maar leiden wel tot de vondst van een lijk dat al langer in huis lag. Samen delven de hulpagenten een graf en schrappen diens naam uit het register. Tenslotte horen we tijdens de herdenking van de Tweede Wereldoorlog - rond het monument dat door de hulpagenten schoongemaakt is - van de burgemeester, dat er vijf dorpelingen onder de wapens zijn. Een jongen, die Sanka heet is al met pet en geweer op de foto genomen. De blonde man wilde niet in het leger maar heeft wel vertrouwen in de toekomst, ook al zijn de verhoudingen teer.

Hier de trailer op vimeo.

Filmrecensie: My old lady (2014), Israel Horovitz

Gemoedelijk drama rond de verkoop van een huis

De Amerikaanse toneelschrijver Israel Horovitz (1939) zette zijn toneelstuk My old lady om in een scenario voor de gelijknamige film die hij zelf regisseerde. Het verhaal is niet heel bijzonder en datzelfde kan gezegd worden van de uitvoering, maar toch levert het door de goede cast een onderhoudend kijkspel op op een moment waarop men toe is aan niet al te zware kost.

Hoofdrolspeler Mathias Gold loopt rond in Parijs, op zoek naar de woning die hij van zijn vader geërfd heeft. De gescheiden man van nog geen zestig, die nog weinig van zijn leven heeft gemaakt en als schrijver geen succes heeft geboekt, is daar zonder enige reserves vanuit New York naar toe gevlogen om de etage te verkopen en met het geld iets anders te kopen, maar stuit op een oude mevrouw die daar woont. Ze heet Mathilde, is een Britse die haar leven lang in Parijs taalles heeft gegeven en weet meer van hem af dan hij vermoedt. Ze brengt hem meteen al in de war over het feit dat ze een viager is, een term waarmee in Frankrijk bewoners worden bedoeld die niet uit te zetten zijn en ook nog een lijfrente van de eigenaar opstrijken. Mathias is behoorlijk van slag als hij dat verneemt en verdenkt zijn overleden vader ervan dat die hem nog een laatste poets gebakken heeft.

Hij trekt in op de bovenste etage en levert daartoe zelfs zijn gouden horloge als onderpand in, maar is niet van plan om het erbij te laten zitten. Zelfs niet als hij dochter Chloé met zijn aanwezigheid de stuipen op het lijf jaagt. Hij gaat naar een makelaar om te informeren naar de mogelijkheden tot verkoop en heeft zelfs al een kandidaat gevonden, die hij later dan ook uitnodigt terwijl hij een afspraak heeft met Chloé om verder te praten over een oplossing van het probleem. Na een principe accoord met Francois, die een hotel van het huis wil maken, hoort hij van Chloé dat zij het huis ook wil kopen, maar voor een aanzienlijk lager bedrag.

De poging om tot een vergelijk te komen leidt tot een toenadering tussen de twee. Mathias hoort van Mathilde een en ander over de voorgeschiedenis die ze met elkaar delen, omdat Mathilde ooit de geliefde van zijn vader was, ook nog in de tijd dat zijn ouders nog niet getrouwd waren. Het zet Mathias die zichzelf juist droog had gezet, aan tot het zoeken van vergetelheid in de drank maar ook tot gesprekken met Chloé over hun jeugd. Het brengt hem zelfs op de vraag of Chloé en hij misschien broer en zus zijn, maar de dokter die ook een kennis van de familie is, kan hem daarover uitsluitsel geven.    

Een mooi onderwerp te midden van flauwiteiten als het afschieten van een jachtgeweer,  is de verwerking van vroeger leed. Mathias vertelt dat hij en zijn moeder weinig liefde van zijn vader hebben gehad en dat hij in plaats van lief te zijn voor het kind in hem dat veel geleden heeft, dat kind liever de keel dichtdrukt. Het nummer Peace like a river van Paul Simon dat we tussendoor horen, is daar mooi van toepassing. Door het contact met Chloé die zelf ook weinig liefde heeft gekend, wordt dit jeugdtrauma opgehelderd.

 

De hoofdrol is voor Kevin Kline (1947), die Nathan speelde in Sophies Choice. Maggie Smith, die de rol van de oude vrouw speelt, heeft ook al een lange carrière achter de rug met onder andere rollen in Becoming Jane (2007), Quartet (2012 en The lady in the van (2015). Kristin Scott Thomas (Chloé) was onder andere te zien in The English patient (1996).

Hier de trailer, hier mijn bespreking van Quartet, hier die van The lady in the van.