Filmrecensie: Melancholia (2011), Lars von Trier

Twee zussen, tegenpolen als zon en maan, in twee verschillende bedreigende situaties

Voor de verandering begint een film eens niet met tekst maar met een lange serie surrealistische filmbeelden van een golfterrein, ondersteund door gedragen muziek, geïnspireerd op Tristan en Isolde van Richard Wagner. De beelden vormen samen een verhaal van een vrouw die rondloopt op de golfbaan, onder invloed staat van de planeten en elektriciteit afgeeft. De kijker wordt ermee in een zwaarmoedige stemming gebracht, die doet denken aan het verhaal over maanziekte uit Kaos (1984) van de broers Taviani.

De volgende scène is heel wat aardser. Het bruidspaar Justine en Michael komt per limousine aan bij het kasteel waar het feest zal plaatsvinden. De bak is zo lang dat die nauwelijks de bocht kan maken. Michael roept in plat Amerikaans de chauffeur, die hem niet verstaat, dat hij nog wat wat meters naar achteren kan. Daarna neemt hij zelf plaats achter het stuur. Tenslotte is het Justine die de manoeuvre tot een goed einde brengt.

De scène is het begin van het eerste deel dat over Justine handelt. Ze is een dramaqueen, die worstelt met haar gevoelens en die niet onder stoelen of tafels steekt. Haar zus Claire die op het kasteel woont en samen met haar man John ceremonie leidt, hebben heel wat met haar te stellen. Justine onttrekt zich regelmatig van de festiviteiten, niet in de laatste plaats omdat haar ouders erg op elkaar zitten te vitten. Ze zoekt troost bij haar paard in de stal, neemt een bad en houdt de stand van de sterren nauwlettend in de gaten. Michael probeert de moed erin te houden, maar als Justine, eenmaal in de bruidssuite, weer de hort op gaat dan is voor hem de grens bereikt. Hij vertrekt, niet eens tot verdriet van Justine. Zij wil doodgraag steun, maar krijgt het niet. Ze vertelt haar moeder over haar angst dat ze niet eens meer kan lopen, maar die zegt nogal hard dat ze maar moet zwalken en eens uit haar droom moet komen.

In het tweede deel nodigt Claire haar zieke zus uit om langs te komen op het kasteel. Het bezoek speelt zich af tegen de achtergrond van een bedreiging van de aarde door de planeet Melancholia. John heeft becijferd dat de planeet langs de aarde zal scheren maar erg gerust is hij er niet op, want hij haalt extra proviand en waarschuwt Justine dat ze niets tegen Claire moet zeggen die erg ongerust is. Justine gaat ’s nachts naar buiten om een maanbad te nemen, hetgeen door Claire opgemerkt wordt. Haar zoon Leo heeft een instrument gemaakt waarmee hij de afstand van de planeet tot de aarde kan bepalen. De paarden in de stal zijn onrustig. In eerste instantie lijkt het gevaar afgewend, maar dan ziet Claire dat Melancholia terugkomt. Ze roept haar man en vindt hem ten slotte dood bij de paarden. Het is Justine die koel blijft, haar kracht toont en zich over haar zus ontfermt. Helaas is het einde gemaakt en zwaar aangezet met aanzwellende klanken. Dat doet af aan de sfeer die Von Trier wist te scheppen.  

De beelden zijn superieur, bijvoorbeeld van de bruid die in haar lange witte jurk met een caddy over het terrein scheurt of aan het eind van de avond als een prinsesje nooit genoeg gedesillusioneerd maar misschein ook wel opgelucht op een stapel stoelen zit (zie foto). De groenblauwe kleuren en de vele violen doen het goed in zo’n omgeving.  

Melancholia is een stijlvolle film, die rustig afgewikkeld wordt, soms een beetje te rustig waardoor het helaas gemaakt wordt. Daardoor valt het eindoordeel in dit drama over twee zussen die tegenpolen zijn en elk hun eigen bedreigingen kennen, toch tegen.   

Hier de trailer.